Toshiki Toma : TAPESTORY

Hello, dear people. Thank you for this opportunity. I am not an expert on the refugee matter in Europe. I would like, however, as a street priest, to witness from the reality that I am facing regarding the situation of asylum-seeking people here in Iceland.

As you know, generally speaking, asylum-seekers and refugees are often dehumanized. When we see photos of boats filled with refugees, when we watch videos in which thousands of refugees are walking holding small children, to borders, who can say that kind of situation is humane?

I have friends who are asylum seekers, and many of them have been living in Europe for 8, 9, or even longer than 10 years without sufficient civil rights. Is this situation humane?

Two Syrian refugees in Iceland are now about being deported to Bulgaria, just because they have come here through Bulgaria. Is this decision humane?

No, not at all. They are dehumanized. Maybe, this dehumanization of asylum seekers is not an accident. Dehumanization is a method we use when we don’t want to confront violations against humanity and want to leave the problem as it is.

Last Wednesday, a couple from Africa got negative answers from the appeal committee. They were in Italy and therefore Dublin-refugees. They came to Italy across the Mediterranean Sea on a boat as we see in the news. The husband lost his brother in the sea.

The ministry of the Interior gave a guideline last December, regarding sending refugees back to Italy. It says: “the living conditions for refugees in Italy are not good enough for delicate people such as children or ill people.” (Personally I insist to stop sending people back to Italy totally. This is the ministry’s view.)

Of the couple referred to the husband has infection in the lungs with very much pain and he has been on medication for nine months now. The decision from the appeal committee says, though: “The husband is a 29 years old man in good health, so his condition does not make him an ill person”.

The wife is expecting a baby in 5 months. She has miscarried three times before, including once when she arrived here. The decision from the appeal committee says: “The wife is in a delicate condition. Nevertheless she had got permission to stay in Italy, thus she has access to the health system there in Italy. It is, therefore, all right to send her back there”. Oh, she doesn’t have even a house to stay in Italy.

This is one of manifesting forms of the dehumanization that the asylum-seeking people are facing today, here in Iceland. Whatever the situation of each individual is, the authority has already decided to say “NO!”

We need to break down this dehumanization of asylum seeking people, if we want to insist The Safe Passage and make it come true. The attitudes that the Directorate of Immigration and the appeal committee are showing are not the consensus of the Icelandic people, I believe.

So, I ask you, dear people, to watch the things we are supposed to watch, hear voices that we are supposed to hear in order to recognize what is happening in our society, and finally to make an action that we are supposed to make.

Otherwise, we cannot defeat the cold blood evil of dehumanization. Let’s make The Safe Passage come true, by humanizing the dehumanized.
Thank you.

- At the gathering "Safe Passage Now" at the Lækjatorg, February 27th 2016-

(Prestur innflytjenda) 

„Það skiptir gríðarlega miklu máli fyrir okkur að það takist vel að aðlaga fólkið að íslensku samfélagi. Íslenskukennsla er lykilatriði í því efni,“ sagði Ólöf Nordal innanríkisráðherra varðandi væntanlega móttöku flóttamanna frá Sýrlandi í fréttaskýringu Morgunblaðsins þann 19. nóvember síðastliðinn.
Fullyrðingunni „Íslenska er lykilatriði aðlögunar að íslenska samfélaginu“ hefur verið í hávegum höfð, ekki aðeins þegar um móttöku flóttamanna hefur verið að ræða, heldur ávallt þegar um hefur verið að ræða innflytjendamál almennt síðustu tvo áratugi.

Ég er sammála því að kunnátta innflytjenda í íslensku tungumáli skiptir miklu máli, bæði fyrir þá sjálfa og einnig íslenskt samfélag. Ég hvet aðra innflytjendur til að læra íslensku vel og sjálfur vil ég læra hana betur. Ég hef verið að læra íslensku og hef enn ekki náð fullum tökum á henni, þetta er í raun æviverkefni.

Síðan fyrir 16-17 árum hef ég tekið þátt í umræðu um íslenska tungumálið og innflytjendur og ég sagði nokkrum sinnum opinberlega að íslenskan gæti verið kúgunartæki fyrir innflytjendur hérlendis.

Í kringum aldamótin síðustu var t.d. virk hreintungustefna hjá RÚV og gestir af erlendu bergi brotnir voru ekki velkomnir í útvarps- eða sjónvarpsþátt nema að þeir væru mjög góðir í íslensku. Mér sýndist að Íslendingar hefðu meiri áhuga á því hvernig ég talaði íslensku en því sem ég segði t.d. í predikun. Mér fannst það óþolandi.

„Ef þú vilt búa á Íslandi, talaðu íslensku!“ Þetta var sagt jafnvel við nýkomna innflytjendur. Margir virðast ímynda sér að hægt sé að tileinka sér íslensku innan árs. Og þegar innflytjandi gat ekki tjáð sig almennilega á íslensku, frusu samskptin þar.

En margt hefur breyst varðandi viðhorf Íslendinga til íslensku sem innflytjendur tala, í jákvæða átt að mínu mati.

Nokkrir þættir hjá RÚV reyna að bjóða gestum af erlendum uppruna í dag til sín og sem betur fer virðast margir Íslendingar hafa vanist þeirri íslensku sem innflytjendur tala og bregðast ekki skjótt við og skella framan í viðkomandi einhverju eins og „Talaðu íslensku!“ þó að innflytjandi geti ekki talað góða íslensku.

Ég met þessar jákvæðu breytingar mikils. Það gæti svo margt breyst til hins betra ef fólkið í samfélaginu sýndi því betri skilning að langflestir eru að reyna sitt, hvert svo sem upprunalegt tungumál þeirra er. Og því langar mig að tala meira um málefni sem varðar íslenskt mál og innflytjendur.

Íslenska okkar innflytjenda er svo oft leiðrétt, hvort sem um talmál er að ræða við ýmsar hversdagslegar aðstæður, á Facebook, í kaffitíma í vinnunni, í verslunum, dæmin eru endalaus. Eftir því sem ég best veit, gera Íslendingar þetta í góðum tilgangi og viljinn sem að baki er er ágætur en í flestum tilvikum er um sjálfskipaða kennara að ræða.

Góð afskiptasemi eða þöggun?

Engu að síður verð ég að segja þetta; vinsamlegast hættið gefa okkur „íslenskukennslu“ í frítíma okkar eða í prívatplássi eins og á Facebook. „Kennsla“ af þessu tagi dregur úr þörfinni til að tjá mig og það á líklegast við fleiri innflytjendur.
Ef við erum að biðja einhvern um að leiðrétta íslenskuna okkar, af ýmsum ástæðum, eða ef kennari, mentor eða náinn vinur leiðréttir okkur, þá er það í lagi.

Það sem fælir mig frá að segja eitthvað, t.d. við einhvern sem ég þekki lítið en hitti t.d. í frístundum er þegar viðkomandi lætur þessi orð falla: „Þú ætti að segja þann hluta svona ... “ eða leiðréttir færslu mína á Facebook í athugasemdum eða skilaboðum, þó að ég sé ekki að biðja þá um það. Það virkilega pirrar mig.

Ég vil þó forðast misskilning. Ég vil læra íslensku betur en ég kann nú þegar. Mér finnst margir innflytjendur vilji það líka og gera í raun. En það tekur tíma að læra íslensku og það þarf tíma til að nota hana án hindrunar. Það er ekki viðeigandi að fá „kennslu“ frá ókunnugum Íslendingum við ýmis mismunandi og oftast óviðeigandi tækifæri. Við getum beðið um hana ef við viljum fá ráð.

Þrátt fyrir góðan vilja þessara sjálfskipuðu kennara í íslensku gerir sú kennsla ekkert annað en að draga innflytjendur niður og er bara virkilega þreytandi. Það kæmi mér ekki á óvart ef innflytjandi hætti að tala íslensku eða skrifa eftir að hafa fengið óvæntar og stundum stanslausar leiðréttingar á íslenskunni sinni.

Þess vegna nota ég frekar sterkt orð: of mikil afskiptasemi af því íslenska máli sem innflytjendur af svo mörgum þjóðernum nota leiðir til þöggunar, þótt hún byggist á góðfýsi. Hvert tungumál getur á grundvelli tungumáls á heimavelli orðið kúgunartæki gagnvart fólki sem hefur annað tungumál sem móðurmál. Við megum ekki gleyma því.

Ég vona að sem flestir Íslendingar skilji það sem ég hef verið að ræða hér, styðji okkur innflytjendur við að læra góða íslensku, þó án of mikillar afskiptasemi, og haldi í gagnkvæm og vingjarnleg samskipti.

(Innflytjandi á Íslandi)

Kæra fólk á Íslandi.

Ég veit að margs konar ,,pettition" er á gangi, en ég get ekki annað en beðið ykkur að taka þátt í þessu núna.

Veitum Sýrlenskri fjölskyldu á flótta dvalaleyfi á Íslandi

Að sjálfsögðu bið ég ykkur að skrifa undir, og samtímis vinsamlegast deilið þessu og sendið til vina ykkar. Þetta er um líf fjögurra manna fjölskyldu, þ.á.m. 3 ára og 4 ára stelpur.

Með fyrirfram þökkum.
Toshiki

1.
Dear participants, guests, my colleagues, friends and comrades, welcome to “The treasure of languages-Conference on practical ways of improving mother tongue learning in homes, schools and leisure”. With commission of the board of the Móðurmál, I would like to welcome you to this educative and meaningful gathering.

I would like to express our feeling of gratitude and gladness to our special guest, Dr. Deirdre Kirwan, principal of Scoil Bhríde Cailíní, from Dublin, Ireland. Thank you for coming, Dr. Kirwan.

I would like also to thank to the board members of Móðurmál for providing us such a good opportunity for deepening our understanding of multi-linguistic education and developing our teaching skills, as well as the dedicating activities on the daily base. The association Móðurmál is a sort of “Mother organization” for mother-tongue education, and today 24 language groups are joining Móðumál. This is a really remarkable development, I would say. Many well educated people are now working in the Móðurmál and are trying to share their knowledge and educational skills to the other members, it´s a fantastic thing, isn’t is?

Móðurmál was officially organized and legally registered in 2001. I was one of the founders of Móðumál, but Móðurmál at that time was far different from what it is today. There were 5 language groups, English, Russian, Lithuanian, Polish and Japanese. We were also closely working with the Vietnamese group.

The mother-tongue education itself began to be organized around the year 1993 with the cooperation and support of the Reykjavik municipality.But the support of the city to the mother tongue education was to be stopped at the end of 2001, so we, founders, hurried to organize the association Móðurmál formally.Because we needed to apply for grunts here and there, but to do so there had to be a registered association.

I myself have been involved in the Japanese group, and our group will celebrate its 20^th anniversary in the coming school year. I was there from the beginning, but I don’t remember well if it was the autumn of 1995 or the winter of 1996. I have two kids, and they were then 5 years old and 2 years old, and now they will be soon 25 and 22.They have already graduated from the Japanese mother-tongue group, and I am half-retired from the group, too. 

So two decades is surely some period of time. I have been involved in the Japanese group without interruption through those two decades, so I think it is my privilege that I can compare then and now.

There are many things that have changed, but some things have not. Some things were topics of the discussion twenty years ago, and they are still topics for discussion today. Some things were important and worth paying attention to twenty years ago, and are still so.

I would like to point out only three points to remind you of their importance. But they are not about the theory of multi-linguistic education or teaching skills. They are more about the role of a parent. I am not educated in the field of multi-linguistic education. I am just a father of two children, and that is where I have been standing so far. Please understand this beforehand.

2.
The first point is whether the mother-tongue teaching belongs to home education or to school education. This is a classic discussion. This happened really in some mother-tongue teaching groups, but numbers of parents misunderstood that if they took kids to their mother-tongue teaching groups, then the group would take care of everything and the kids didn’t have to do any home study. It became clear in some cases that the parents did not use the mother tongue at home even in communicating with the child.

In the Japanese group there wasn’t such an extreme example, since we didn’t have any educated teacher in the beginning, and we parents had a kind of agreement that we ourselves would teach our children, so there was no clear border between the home study and the education in the group. Yet there has been a constant misunderstanding, as if the mother-tongue education could be completed at the mother-tongue group. Of course, our weekly education for a couple of hours cannot complete anything, but it is an aid to stimulate the mother-tongue teaching at home.

This point is really matter of course for those who used to teach children their mother tongue, but is not necessarily taken for granted for those who have just stepped into mother-tongue teaching. It also happens that even though the parents are aware of the importance of home study, as a fact, they have fallen into counting only on the mother-tongue group unconsciously.

3.
The second point is misjudgment or exceeding decision by parents that multi-linguistic education is too much of a burden for their children. Surely it is work to educate our children our mother-tongue in a situation where the language is not a common language. But no education is easy to obtain generally and whatever the children are supposed to learn, they have to make an appropriate effort.

We need to consider three things in this kind of misjudgment. First, the capacity of a child in leaning is much bigger than we think usually. Very often, we misunderstand that what we cannot do is difficult for our children, too. But it’s not true. I am not good at dancing, I don’t even dare to dance, but my son dances very well. My daughter is now reading books in English that I would never take in my hands. “This must be a burden for my child”: parents should see thoroughly the condition of their child before they come to such a conclusion.

Secondly, the burden which parents recognize as a burden might not be the child’s, but it could be a burden for the parents themselves. We all know it’s a considerable task to teach our kids our mother-tongue. I know it’s an especially heavy task for a parent when the parent is new in this country and is learning Icelandic for himself. This is a wall. I cannot say any easy words about this wall. We need to go over it.

If I may tell from my experience, it’s difficult to learn Icelandic and it takes a long time usually for us, but the really hard time in learning Icelandic is not endless. It’s just a certain period. Meanwhile our child is growing every day and it cannot wait for us making free time. So for a certain period, we should decide to do both: learn Icelandic and teach our kid the mother-tongue. We have to do it, and we can do it.

Thirdly, it depends also on the priority of the education for our children if the mother-tongue learning becomes a burden for them or not. In Iceland, it’s common that children learn many things at the same time: Ballet, painting, piano, violin, swimming, football, karate and so on.

And I think it’s a positive thing to give them all sorts of possibilities. In Japan, we don’t do this, and I feel sorry for that. I never got any music lessons when I was a kid. One of my dreams is to play the saxophone, I wish I could have had the basic lessons for it when I was little.

Anyway, the point is, if mother-tongue learning is just one of those subjects or if it has higher priority among them. Of course we should respect our children’s wishes fairly, but at the same time we should be aware that our children are not really capable yet to choose what is important for them. We are supposed to help them. It’s the responsibility of us parents.

4.
The third point that I want to remind you of its importance is how we work in this society. As I have mentioned before, I weigh very highly the importance of home study of our mother-tongue in our family life. But nevertheless the mother-tongue education is not only a private matter of immigrants in their home. It is at the same time a social matter of Iceland because the existence of bilingual or multilingual citizens profits the whole society.

Counting from twenty years ago, mother-tongue education was considered as a private matter of immigrants by the education authorities in Iceland, and also generally in the society. Things have gotten much better today, as it can be seen for example in that Móðurmál got the Social award of Fréttablaðið last year. But I don’t think it still enough.

One of the particularities of this country is, in my opinion, that society doesn’t know one thing and that is “to cultivate”, to grow up something. Instead they want to get only the result, the harvest.

Last years, my children have got many requests to make some assistance in Icelandic business such as RÚV or Stöð 2 because of their fluency in both Japanese and Icelandic. They wanted to use the ability of my kids when they needed it. But they never thought from where their ability came. They might have thought that it was enough to pay my kids a small pocket money, but I did not think it was enough.

When I think about this “opportunism” in Icelandic society in general, I get angry. If they want to use the ability of bilingual or multilingual citizens, they should support us more. I don’t think anyone can deny the benefit that this society will get from our children who can manage two or more languages. Look, to which direction this society is heading. Global business, tourism and multiculturalism, can Iceland stand without those?

Mother- tongue education is not only about the language, but also it is about our culture. That’s the different point about mother– tongue education from the Icelandic student’s learning foreign language in a college. The society should recognize better the importance of mother-tongue education and support it.
We need to continue to appeal for this.

5.
I have mentioned three points, that were important twenty years ago, and are still important for us. The importance of home study, the importance of not to misjudge the capability of our children and the importance of getting better understanding in the society regarding mother- tongue education. I am aware that you know these things well already. My apology if you got bored. Nevertheless it is worth repeating, I think.

Lastly I want to add one word and I think this is my mission word for today. Again I repeat a thing you already know well. My mission word for today is: “Continue, and never give up”.

I remember when my first child, my son, was so small and he had not begun to speak words. I was talking to him in Japanese every day, and got no response from him. It was as if I was talking to a wall and I felt like I was a stupid man who was making effort for nothing. So I was so happy when he uttered a word in Japanese “murasaki”, that meant purple color when he saw purple flowers in our garden. Ever since I use only Japanese in talking with my son, and also with my daughter.

My daughter speaks even better Japanese than my son. Actually she speaks Japanese quite the same as ordinary Japanese people. But she has never lived in Japan. She has visited Japan only in summer vacations that are only three to four weeks at most. I want to boast of my children, but more than that, I want you to see my daughter as an example of what mother-tongue teaching can achieve, even without living in the home country.

Our mother-tongue teaching is the mutual work of parents, kids and surrounding people, like the association Móðurmál. With mutual help and encouragement, we can do it. So please “Continue”, and “Never give up”.

Thank you very much for your patience to listen to me, half retired man.
God bless you, your kids and Móðurmál.  

-Welcoming speech at the conference of Móðurmál “The treasure of languages” 
 at the Gerðuberg, 21^st of August 2015- 

Duldir fordómar

Komið þið sæl og blessuð. Toshiki Toma heiti ég og mig langar að þakka fólki í undirbúningshópi málþingsins innilega fyrir þetta tækifæri í dag. Ég hef starfað sem prestur innflytjenda síðustu tuttugu ár og í starfi mínu hef ég oft þurft að fjalla um fordóma sem innflytjendur hafa mætt hérlendis. Fólk sem þekkir vel málefni innflytjenda á Íslandi bendir allt á að á Íslandi ríkja duldir fordómar þegar kemur að innflytjendum.

Ofbeldisfullt árás á útlending er t.d. flokkað í sýnilega fordóma, en duldir fordómar eru yfirleitt ósýnilegir. Dæmi slíka fordóma eru þegar afgreiðslumaður í búð hunsar viðskiptavin af erlendum uppruna og sýnir ekki vilja til að afgreiða hann en tekur á móti öðrum viðskiptavini á undan. Duldir fordómar snúast um framkomu þar sem viðhorfið er niðrandi án þess að orðalag eða framkoma sé fordómafull.

Duldir fordómar geta einnig orðið hluti af samfálagskerfinu. Fyrir tíu árum samþykkti Alþingi frumvarp sem kvaddi á um að: Maki Íslendinga, sambúðarmaki eða samvistarmaki sem er yngri en 24 ára, getur ekki fengið dvalarleyfi á þeirri forsendu að vera nánasti aðstandandi Íslendinga.

Tilgangurinn var að hefta fjölda útlenskra maka Íslendinga á landinu. Nokkrir hagsmunaaðilar innflytjenda tóku eftir fordómum og mismunun sem fólust í frumvarpinu og bentu á þau, og þau urðu ekki lengur ,,ósýnileg“ en þetta var dæmi hvernig fordómar gætu orðið að hluta samfélagskerfisins.

Þannig birtast duldir fordómar í framkomu einstaklings og einnig komast þeir inn í opinbera samfélagskerfið. Og að mínu mati mæta umsækjendur um alþjóðlega vernd, eða fólk á flótta, þessum dulda fordómum daglega. Þetta mun koma í ljós þegar við skoðum hversdagslíf þeirra.

Skráningarskírteini

Umsækjendur um alþjóðlega vernd eru ekki einsleitur hópur og við þurfum alltaf að hafa það í huga, en samt eiga þeir eitt sameiginlegt; það er að sækja um vernd hérlendis. Þá eiga umsækjendurnir að fá skráningarskírteini.

Skráningarskírteinið er einu gögn sem umsækjendurnir geta notað til að auðkenna sig, þar sem þeir verða að afhenda yfirvöldum öll skjöl sem þeir hafa með sér. Líklega hugsum við ekki um það venjulega, en skírteinisleysi er mjög hættlegt.

Fyrir nokkrum árum lendi maður sem var að sækja um alþjóðlega vernd í bílslysi og það þurfti að flytja hann á spítala, en gangandi fólk í staðnum gat ekki fundið hver viðkomandi maður var og mjög hikandi að kalla á sjúkrabíl. Sem betur fer var þetta ekki alvarlegt tilfelli eða lífshættulegt, en kerfið þarf að læra af reynslu sinni.

Reglugerð útlendingalaganna kveður á: að ,,Umsækjandi um hæli (….) skulu eins fljótt … fá í hendur skráningarskírteini hælisumsækjanda…“ í 92. grein. Engu að síður er staðreynd sú að sumir hafa skírteini og aðrir ekki. Næstum enginn í Fit er með skráningarskírteini.

Ég spurði nokkra sem voru með skírteini hvenig þeir hefðu fengið það. Þá sögðu þeir við mig: ,,Ég kvartaði yfir skírteinisleysi í félagsþjónustunni. Þá hafði starfsmaður samband við Útlendingarstofnun, og síðan var mér sagt að fara í Útlendingarstofnun til að taka mynd af mér. Ég fór og eftir nokkra daga kom skírteinið til mín“.

Sem sé, það er ekki upplýst almennilega hvernig umsækjendur um alþjóðlega vernd geta fengið skráningarskírteini. Reglugerðin er til. En það sem hún kveður á er ekki framkvæmt á réttan hátt, þrátt fyrir ítrekaða athugasemd frá okkur áhugafólki um málefnið undanfarin ár. En af hverju? Þetta er dæmi um ,,óvirkt viðhorf“ þjónustuveitanda.

Atvinnuleit

Eins og þið þekkið, mega nokkrir umsækjendur um alþjóðlega vernd ráða sig í vinnu. Mér finnst þeir sem mega starfa heppnir miðað við þá sem mega ekki vinna.

En hér langar mig að gera smáathugasemd. Þurfum við ekki að spyrja okkur hvort reglan, sem snýst um það hver má vinna hér og hver ekki, sé sanngjörn eða ósanngjörn? Þeir sem eru tengdir Dyflinnarreglunni mega ekki vinna. En samt hafa nokkrir af þeim verið hér lengur en eitt ár eða jafnvel tvö ár. Þarf reglan ekki að vera sveigjanlegri?

En hvað sem öðru líður þá kemur vinna ekki sjálfkrafa til fólks á flótta. Umsækjendur, sem mega fá sér vinnu, verða að fara sjálfir í atvinnuleit.
En eftir því sem ég þekki, gengur atvinnuleit umsækjendanna mjög illa.

Fyrst og fremst mega þeir ekki nota þjónustu Vinnumálastofnunar, af því að þeir eru ekki í kerfinu. Þeir kunna ekki íslenskt tungumál og einnig eiga þeir yfirleitt ekki marga íslenski vini sem geta veitt þeim aðstoð. Þó að maður sendi umsókn um vinnu til allra vinnuveitenda sem auglýsa fyrir lausa stöðu, er sárasjaldan sem koma svör frá þeim.

Sumir vinnuveitendur þekkja ekki hvernig þeir geta ráðið útlending sem hefur ekki kennitölu og það getur einnig verið góð afsökun fyrir þá til að ráða ekki fólk á flótta.
Þó að einhver sé heppinn nógu að finna vinnu fyrir sig, kemur atvinnuleyfi ekki endilega tímanlega.

Eitt dæmi sem ég hef vitnað í var þetta: Umsækjandi um alþjóðlega vernd fékk ráðningarsamning. Hann var heppinn, en lögmaður hans kynnti hann fyrir atvinnurekanda sem leitaði að starfsmanni. Umsókn um atvinnuleyfi var sent til yfirvaldanna. En eftir hálft ár hafði verið liðið, var atvinnuleyfi enn ekki komið. Atvinnurekandinn gat ekki beiðið lengur en þetta og ráðningarsamningnum var slítið.

Spurningar mínar eru þessar: Af hverju geta umsækjendur um alþjóðlega vernd, sem mega fá sér vinnu, ekki notað þjónustu Vinnumálastofnunar? Ég held að það sé nægileg ástæða þess að þeir fá sérstakt leyfi um aðgang að þjónustu Vinnumálastofnunar.

Af hverju býr Útlendingastofnun eða annar ábyrgðaraðili á málinu ekki til upplýsingarhefti sem útskýrir aðstæður fólks sem sækir um alþjóðlega vernd og hvernig vinnuveitandi getur ráðið því, svo að fólkið getur tekið það með sér í atvinnuleit og látið vinnuveitanda hafa?

Af hverju tekur það svona langan tíma að útvega atvinnuleyfi, þó að það sé einnig mál sem varðar alla innflytjendur utan ESB?
Er það ósanngjarnt í garð annarra innflytjenda utan ESB að veita fólki á flótta, sem er hlutfallslega fátt, undantekningu frá skyldu um atvinnuleyfi?

Menntun og sjálfboðastarf

Hvað um fólk sem má ekki vinna á meðan það er að bíða eftir úrskurði yfirvalda um mál sitt? Þó að það geti ekki unnið, nýtist tíminn samt í menntun, sjálfboðastarfsemi eða tómstundagaman fyrir sig.

En hingað til er eina tækifæri fyrir fólk á flótta til að mennta sig, íslenskunámskeið, og auk þess, enskunámskeið í Reykjavík. Mér skilst að íslenskunámskeiðið í Reykjavík sé frá kl. 9 til 12 á fjóra daga í viku og stendur í þrjá vikur og mér finnst þetta vera ekki slæmt, ef nýtt námskeið kemur tímanlega eftir lok eins námskeiðs.

En í Reykjanesbæ er námskeiðið aðeins fjórar klukkustundir í viku og stendur í tíu vikur. Og það virðist langt á milli námskeiða þar. Ég ætla ekki að segja að Reykjanesbær vanræki ábyrgð sína, af því að við fréttum um gríðarleg fjárhagsvanda Reykjanesbæjar og sennilega vantar hann peninga til að auka tækifæri menntunar fyrir flóttafólkið. En samt er meginatriðið hér að það er ekki nægileg starfsemi hjá umsækjendum um alþjóðlega vernd.

(*Leiðrétting: Ég fékk ábendingu eftir málflutninginn, en námskeiðið í Reykjavík er tvær klukkustundir á dag, annað hvort f.h. eða e.h. og stendur í fjóra vikur, en það er bara fjórar vikur á hverju hálfu ári. Því er staðan næstum sama og í Reykjanesbæ).

Þá komum við að sjálfboðastarfi. Margir umsækjendanna óska þess að taka þátt í sjálfboðastarfsemi. En í rauninni er afar lítill möguleiki til heldur á sjálfboðavinnu. Mér sýnist að það sé bersýnilegt að við þurfum að skapa fleira tækifæri fyrir sjálfboðastarf fyrir fólk á flótta.

Að því leyti hvílir ábyrgðin ekki aðeins á yfirvöldunum heldur einnig á öðrum stofnanum sem eiga erindi við málefnið eins og Rauði Krossinn eða jafnvel Þjóðkirkjan að mínu mati. En það þýðir ekki að yfirvöldin beri hér enga ábyrgð.

Persónulega finnst mér eins og yfirvöldin telji sig ekki bera neina ábyrgð á líðan og vanlíðan umsækjenda um alþjóðlega vernd, en er slíkt rétt viðhorf? Iðjuleysið sem umsækjendur eru dæmdir til gegn vilja sínum skapar geðræn vandamál eins og kvíði og þunglyndi.

,,Eat, sleep, eat, sleep… I’m getting depressed“. Það er andleg pynting að láta mann skynja eins og að maður væri óþarfur. Allir hafa rétt á að leggja sitt af mörkum til samfélagsins. Það eru grunnréttindi.

Lokaorð

Þegar er skoðað hversdagslíf umsækjenda um alþjóðlega vernd, munum við verða að viðurkenna það að allt of mörg atriði séu skilin eftir hálfgerð, þó að það sé hægt að sinna þeim betur og bæta þau.

Ég þekki ekki mikið til um verkaskiptingu sveitarfélaga, einstaka ráðuneyta og stofnana en mér finnst ofboðslega skrítið þegar velferðarráðuneytið segir ekki orð um málefni umsækjenda um alþjóðlega vernd. Það talar þó hátt um flóttafólk sem ríkið býður nýtt líf á Íslandi. Skortur á virkum vilja hjá yfirvöldunum og aðgerðarleysi eru nú komin á stig duldra fordóma.

Og þegar ég tek svo til orða þá er ég líka að tala um þá staðreynd að yfirvöld refsa fólki á flótta, fólki sem neyddist til að nota falskt vegabréf, þvert ofan í 31. grein flóttamannasamningsins. Yfirvöldin skilja einnig að hjón með því að vísa maka sem er umsækjandi um alþjóðalega vernd úr landi.

Ég verð að segja að hvort tveggja er jafnvel meira en duldir fordómar, það eru duldar ofsóknir. Ef til vill hefur sérhver starfsmaður hjá yfirvöldnum ekki slíkt í huga, en vinnubrögðin sem heild í málefninu eru dulin ofsókn gegn umsækjendum um alþjóðlega vernd.

Þá langar mig að spyrja yfirvöldin:
Af hverju ofsækið þið fólk á flótta? Af hverju hafið þið andúð á því?
Nú er tími til að við fáum svar.

Kærar þakkir til ykkar á málþinginu

(Þessi ræða var flutt í ræðuefnishluta um ,,hversdagslíf” málþings um málefni flóttamanna ,,Farðu burt!!“. Málþingið var haldið á vegum MFÍK í Iðnó þann 23. nóvember 2014)