Að leita hælis

Ég er reglulega í sambandi við hælisleitendur hér á landi. Um 15-25 manns að meðaltali, sem leita hælis á Íslandi, búa í Reykjanesbæ. 15 – 25 menn er ekki mikill fjöldi manna, en fjöldi umsókna um hæli á Íslandi í fyrra var 38 samtals.

Að fá leyfi til þess að búa hér er ekki auðvelt. Umsókn um hæli fer í gegnum ítarlega rannsókn sem tekur langan tíma. Sumir af þeim hælisleitendum sem nú búa í Reykjanesbæ er þegar búið að bíða eftir viðbrögðum dómsmálayfirvaldanna í eitt til tvö ár. Fæstir hælisleitendanna eru með atvinnuleyfi og þurfa því að drepa tímann liðlangan daginn, alla daga.

Að sjálfsögðu er eftirsóknarvert og nauðsynlegt að hælisumsókn verði afgreidd án tafar og að umsækjendur fái sanngjarnan úrskurð. En í rauninni virðast vera þörf fyrir ýmsar úrbætur í aðstæðum hælisleitenda. Þær varða t.d. aðstæður þeirra á biðtíma (vinna, menntun, heilsugæsla, tilgangur hvers dags o.fl.), aðstæður gistiheimilis og samskipti milli umsækjenda og viðkomandi yfirvalda.

Tökum dæmi. Þótt reglugerðir kveði á um að hælisleitendur skuli fá staðfestingu skráningar hjá útlendingastofnun, þá virðist vera brotalöm á framkvæmdinni og fólkið er ekki með neitt skilríki sem sannar nafn þess og lagalega stöðu hérlendis. Fyrir einu og hálfu ári lenti einn hælisleitenda í bílslysi og þar sem hann var ekki með skilríki urðu nokkur vandræði. Var Útlendingastofnun þá bent á þessi vandkvæði en samt hafa engar úrbætur orðið. Svarið er alltaf “málið er í vinnslu”. Málið er raunar í glatkistu.

Hver er ástæða þess? Nú ætla ég að vera diplómatískur og vil ekki saka neinn af viðkomandi aðilum fyrir eitthvað eins og vanrækslu í málinu, tillitsleysi eða skort á einlægni. Það er ekki atriði sem ég er í huga mínum.

Mér sýnist ástæðan sem veldur “glatkistu-einkennamynstrinu” vera sú staðreynd að málefni hælisleitenda er geymd í skugga samfélagsins og falin fyrir augum almennings. Auk þess eru tækifæri almennings til að kynnast málum hælisleitenda oft umfjöllun í dagblaði í hneykslunarstíl og slíkt er ekki bara skaðlegt fyrir málefnið, heldur ýtir því lengra inn í skuggann.

Þannig eru hælismál sett neðar en önnur “þrýstings” mál og tapa forgangi sínum. Mér finnst það afar nauðsynlegt og sanngjarnt að almenningur fái að þekkja hælismálin og axla ábyrgð sína. Hælisleitendur eiga engan þrýstingahóp á baki, því verður almenningurinn að taka við því hlutverki.

Í þessu samhengi er ég með tillögu. Hún er að ég vil hvetja alla alþingismenn að fara í heimsókn til hælisleitenda í Reykjanesbæ og hitta fólkið og hlusta á það. Sérstaklega vil ég hvetja þingmennina að kynnast málum hælisleitenda beint í staðinn fyrir að fá upplýsingar gegnum þriðja aðila.
Íslenska ríkið er aðili að alþjóðalegu samkomulagi um réttindi flóttamanna og hælisleitenda og mér finnst ekki svo slæmt að eyða nokkrum klukkustundum í að skoða hvernig samkomulagið birtist sem raunveruleiki hér á landinu.

Í dag, 20. júní er alþjóðadagur flóttamanna. Ég óska að sem flestir þingmenn velti þessari tillögu fyrir sér í tilefni dagsins.

Kynnumst mál um flóttamenn á Austurvelli !

Alþjóðadagur flóttamanna haldinn 20. júní 2007 kl. 14-18 á Austurvelli

20. júní er Alþjóðadagur flóttamanna. Hér á Íslandi munum við nota þennan dag til að vekja athygli á stöðu flóttamanna og allra þeirra sem vegna stríðsátaka, ofsókna eða ofbeldis eru neyddir til að vera fjarri heimilum sínum.

Dagskrá verður í tilefni dagsins á Austurvelli þar sem Rauði kross Íslands í samvinnu við Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna stendur að kynningu á málefnum flóttamanna heima og heiman í samvinnu við fleiri aðila. Fulltrúar frá Reykjavíkurborg og Rauða krossinum kynna flóttamannaverkefnið í Reykjavík. Rauði krossinn og Mannréttindaskrifstofa Íslands kynna samstarfsverkefni sín um málefni flóttamanna og hælisleitenda. Rauði krossinn og félagsþjónustan í Reykjanesbæ kynna starf sitt með hælisleitendum og málefni þeim tengdum. Einnig verður sýnd kvikmynd og sýndar ljósmyndir úr flóttamannabúðum og boðið upp á margskonar fræðsluefni.

      -úr fréttatilkynningu RKÍ-