Sakura

     

 

                      Ekki nema nokkra daga
                      í fullum blóma

                      Lítil en mörg bros
                      í ljósbleikjum

                      í húmi

                     
                      Draumamynd kvöldsins
                      opnast
                      á forlög undir himni

                                                        - mars 2010, TT ásamt myndinni -
                                                           * Sakura : kyrsuberjatré

Viðhorf kristins fólks gegn fordómum

Fyrir kristið fólk er trúin grunnur alls lífsins. Trú er ekki eins og verkfæri sem maður tekur út úr skúffunni aðeins þegar nauðsyn ber til. Því kristileg menntun stefnir því að ungmenni haldi ítrú sinni í öllum kjörum lífsins í samræmi við aðra nauðsynlega og viðunandi skynsemi mannlífsins.

Hins vegar virðist það hafa tíðkast víða í samfélaginu að fólk leitar ekki til trúarinnar þegar um fordóma og mismunun er að ræða. Það kýs að lyfta upp mannréttindum og jafningjafræðum og reynir þar að finna málstað sínum stoð til að mótmæla fordómum eða mismunun fremur en að snúa sér til trúarinnar.

Fordómar og mismunun hér eru ekki afmörkuð í ákveðið svið eins og kynþáttafordóma eða kynjamismunun, heldur þýða þau yfirleitt alls konar fordóma og mismunun sem skaðar mannréttindi og frelsi.

Hver er ástæða þess? Þýðir þetta fyrirbæri að trú á Guð og Jesú Krist í einingu heilags anda hafi ekkert samband við mótstöðu fordóma og mismunar og geti því ekki skaffað mönnum nokkurn málstað til að vera á móti þeim?  Nei, það er alls ekkisvo (þó að ég viðurkenni vel þörf á að skoða mismunun sem stafar af trúarlegum fordómum og ræða hana).

Vandinn er frekar e.t.v. sá að annað hvort hafa leiðtogar kirkjunnar ekki dýpkað skilning á  málinu eða þeir hafa ekki tekið frumkvæði í mótmælum á eigin forsendum.

Hvort sem er, virðist það nauðsynlegt og mikilvægt að kristin ungmenni, sem eru á leiðinni að móta skoðun sína um samfélagsmál og alheimsmál í samræmi við trú sína, takist á við að hugsa um fordóma og mismunun út frá trúarlegu sjónarmiði og tjái sig um málefnið.

Líklega með því að hugsa um eftirfarandi atriði frá trúarlegu sjónarmiði, halda umræðu um þau og tjá skoðun sína á sýnilegan máta, læra ungmenni að losna við óþarfa aðgreininga meðal manna og einnig að lifa lífi sinu á grundvelli trúarjátninga í veröldinni.

• Hvað er grundvallaratriði sem aðgreinar ákveðinn hóp manna frá öðrum mönnum? Er aðgreining hin sama og mismunun?
• Hver er Biblíulegur skilningur á því "að vera öðruvísi" en aðrir (sem eru í flestum tilfellum meirihluti)? Jesús og lærisveinar hans voru ,,öðruvísi" en meirihlutinn.
• Þegar þú mismunar fólki eða þér er mismunað af fólki, er það gert af ærinni ástæðu?
• Þegar þú ert á móti fordómum og mismunun vegna trúar þinnar, hvernig ætlar þú að deila skoðun þinni með öðrum í samfélaginu?
  

21. mars er alþjóðadagur gegn kynþáttamisrétti SÞ. Grunnur dagsins byggist á mannúðlegu viðhorfi sem er sameinleg forsenda okkar manna og ég tel það sé sannarlega mikilvægt fyrir ungt fólk að deila slíku tækifæri með öðrum.

Og jafnframt óska ég að ungt fólk frá kirkjunni notfæri sér tækifærið til að úthugsa skilning sinn á málinu á eigin trúarlegum forsendum og dýpka. 

 

 

Norðurljós og sítt hár

 

 

                    sítt hár þitt flæðir í vindinum
                    klætt svörtum hjúpi himins

                    norðurljósin ljóma

 

                                        -norðurljós; mars 2010, TT
                                         myndin er úr jokkmokk.jp -

　　　　　　　　　　　

Þetta er stutt ljóð úr "Tanka" (eða Tönku með beygingu) á japönsku, sem ég samdi kringum áramót sl.

緑なす　君が泳がす　黒髪の   天をまといて　オーロラ深し

(Midori-nasu kimi-ga oyogasu kurokami-no  ten-wo matoite oorora hukasi) 

Þessi tanka þýðir :
"Glansandi sítt svart hár, sem þú lætur fljóta á lofti, klæðist í himinn og verður norðurljós"

Ég þekki japanska konu sem á svo fallegt sítt svart hár, og tanka-n var búin til fyrir hana.
(en það er alls ekki ástarsamband eða slík rómanstík tilfinning!) 

Á japönsku er ｢緑なす黒髪｣ (midori-nasu kurokami) fast orðasamband til að segja frá fallegu svörtu hári. En þetta "midori" er einnig lýsingarorð "grænn" og því orðasambandið gefur okkur ímynd eins og "grænt svart hár", sem er að sjálfsögðu "self-contradictive".

En mér fannst svolítið fyndið að tengja myndirnar saman þannig að : svart sitt hár - glansandi grænt - norðurljós

En samt er ekki allt hægt að segja á íslensku um japanska mynd, eða a.m.k. ekki hægt fyrir mig. Því segir það í íslensku kvæði aðeins um "sitt hár" en ekki "sítt svart hár".

(Eins og venjulegt, góður ljóðakenarinn minn, Þorkell A. Óttarsson hjálpaði mér í samsetningu á íslensku. Kærar þakkir,Keli!)

Eyðum fordómum inni í okkur!

21. mars er á hverju ári ,,Alþjóðadagur gegn kynþáttamisrétti Sameinuðu þjóðanna". Þá ver Evrópusambandið einnig viku í að vekja athygli á kynþáttamisrétti undir slagorðinu ,,Evrópuviku gegn kynþáttamisrétti". Sú staðreynd að slíkir dagar og vika séu til segir okkur að kynþáttafordómar og misrétti eru raunverulegt vandamál í heiminum, þ.á.m. í Evrópu. 

Undanfarin ár höfum við sem störfum saman að málefnum innflytjenda og mannréttinda almennt á Íslandi reynt að vekja athygli á kynþáttafordómum og misrétti hér á landi. Það kann að vera, þvert á móti, að mörgum Íslendingum þyki erfitt að tala um kynþáttafordóma og misrétti þar sem málið er sjaldan í opinberri umræðu. Það neitar þó enginn tilvist þess í samfélaginu.  

Eru fordómar til á Íslandi?

Það tíðkast sem betur fer ekki á Íslandi að kveikja í híbýlum þeirra sem eru af öðrum kynstofni en Íslendingar og því öðruvísi í útiliti. Það sama á lang oftast við um árásir á það fólk sem hefur framandi útlit. (Það verður samt að benda á að ofbeldisfullar árásir hafa verið framdar vegna þess að viðkomandi var af öðrum kynstofni og framandi í útliti.) Við verðum að muna að öll komum við að einni og sömu dýrategundinni vísindalega séð, Homo sapiens.

Það er leiðinlegt frá því að segja að á Íslandi eru fordómar almennt gagnvart útlendingum. Sem prestur innflytjenda er ég í miklum samskiptum við fólk sem er af erlendu bergi brotið. Það er leiðinlegt að þurfa að segja frá því að fjölmargir skjólstæðingar mínir upplifa niðurlægingu og mismunum í daglegu lífi sínu hér á landi. Neikvætt álit á útlendingum hefur ýmsar birtingarmyndir.  

Ég vil staldra við tvö atriði áður en ég held áfram. Í fyrsta lagi þá vil ég leggja áherslu á að það ég tel ekki að allir Íslendingar sem hafa fordóma gagnvart útlendingum séu svokallaðir ,,rasistar". Ég lít á þá sem venjulegt fólk, rétt eins og annað, en stundum fer það villur vegar í mannlegum samskiptum, vegna oft ómeðvitaðra fordóma sinna.

Í öðru lagi þá geta útlendingar sjálfir verið með fordóma gagnvart öðrum útlendingum. Ég heyri þetta af og til frá Íslendingum. En sú staðreynd getur aldrei verið afsakað eigin fordóma, í þessu tilviki fordóma sem Íslendingar kunna að hafa. Það, að minnihlutahópurinn hafi fordóma hefur minna vægi af því að mismununin er oftast alvarlegri þar sem  hún tengist ,,samfélagsvaldi", þar sem vald meirihlutans, í þessu tilviki Íslendinga hefur meira vægi í samfélaginu.  En minnihlutahópum fyrirgefast þó ekki fordómar sínir heldur. 

Skiptir útlendinga engu máli?

Birtingarform fordóma eða mismununar eru mjög mismunandi og ég ætla ekki að telja upp allar birtingarmyndirnar hér. En í tilefni af Evrópuviku gegn kynþáttamisrétti langar mig að biðja íslenskt fólk um að velta vel fyrir sér hvort þeir verði varir við í umhverfi sínu ákveðið tilfinningaleysi í garð útlendinga, sem myndi síður líðast í garð Íslendinga. Þetta snýst um að finna ekki til með útlendingum og hafa ekki samkennd með þeim og veita þeim því verri þjónustu, leyfa sér að vera dónalegri við þá og nota harkalegra orðalag. Þetta er mjög oft reynsla fólks af erlendum uppruna.

Við innflytjendur verðum ekki síður særðir og Íslendingar þegar við upplifum það að verða fyrir aðkasti eins og að ofan greinir. Við upplifum að vera útilokaðir og fá ekki að njóta sambærilegrar vináttu og aðrir Íslendingar í samfélaginu. Við tökum því jafnóstinnt upp og verðum móðgaðir á sama hátt ogsambýlingar okkar. 

Ég skal taka nokkur dæmi. Þjónustufulltrúi hefur ekki jafn góðan tíma fyrir útlenska viðskiptavini, fulltrúi frá opinberri stofnun útskýrir mikilvægt erindi ekki almennilega fyrir innflytjendur sem skilja íslensku ekki jafnvel og innfæddir eða að starfsfólk talar óþarflega harkalega við erlent starfsfólk á sama vinnustað. Persónulega nefni ég flokk af slíkum uppákomum ,,Skiptir útlendinga engu máli - fordómar": Nefnilega er það að manneskja getur ekki skynjað útlendinginn sem manneskju, rétt eins og það er sjálft og dæmir fyrir fram að útlendingi væri sama hvað sem er að ræða.

Margir sem lesa þessar línur munu draga í efa að slíkt gerist í raun, en því miður, gerist það oftar en stundum. Hafið þið ekki séð slíkt með ykkar eigin augum? Hafið þið ef til vill tekið þátt í slíku einelti?  Mér fyndist gott að við færum öll yfir það hvernig við högum samskiptum okkar í tilefni af þessu alþjóðaátaki sem ætlað er að vekja athygli á kynþáttamisrétti. Ég endurtek það að varðar málið ekki einugis Íslendinga, heldur fólk af erlendum uppruna líka og mig sjálfan.

,,Kynþáttamisrétti" er stórt orð. Við getum auðveldlega litið fram hjá því í okkar daglega lífi, sagt að það komi okkur ekki við. En við getum einnig hugsað um kynþáttamisrétti í okkar daglega lífi og sett það í samhengi við það. Ég óska þess að við öll sem sköpum þetta samfélag, tökum okkur stund og hugsum um málið einu sinni enn. Við þurfum að takast á við okkar eigin fordóma til þess gera kynþáttmisrétti útlægt. Sköpum sanngjarnt samfélag fyrir alla, útrýmum kynþáttafordómum.

- Fyrst birt í Mbl. 6. mars 2010 -