Aðlögun að íslensku lífi

Er aðlögun að íslensku lífi erfitt verkefni fyrir innflytjendur?„Já": svara ég, sem einn af innflytjendum hérlendis, þrátt fyrir þá staðreynd að ég er búinn að búa hér í 20 ár. Það fer að sjálfsögðu talsvert eftir manni sjálfum en ég held að það séu aðeins örfáir innflytjendur sem myndu segja að aðlögunin væri auðveld.

Ein af ástæðunum sem margir hafa bent á, fyrst og fremst, er tungumálið. Íslenskt tungumál er erfitt mál að læra og ná góðum tökum á. Ég er sammála því að tungumálið er eitt af því sem torveldar aðlögunina. En það eru einnig önnur atriði og mig langar að segja frá þeim en taka um leið fram að ég er ekki að ásaka Íslendinga. Aðlögun á að vera gagnkvæm: innflytjendur sem búa í íslensku samfélagi eiga að huga að því en íslenska samfélagið á líka að huga að innflytjendum. Ég vona að þetta sé efni til umhugsunar.

Þétt samskipti manna

Það sem er sérstakt á Íslandi er sú staðreynd að margir, þó ekki allir, þekkjast. Margir þekkjast síðan úr leikskóla, grunnskóla, menntaskóla og síðan háskóla. Sumir fara út í nokkur ár og koma til baka aftur og starfa á höfuðborgarsvæðinu, eignast fjölskyldu og halda þannig áfram.

Venjulegur Íslendingur á því yfirleitt marga æskuvini og ættingja í kringum sig. Þetta er alls ekki sjálfsagt mál í öðrum hlutum heimsins. Í heimaborg minni, Tókýó, hitti ég t.d. aldrei bekkjarbróður minn á förnum vegi, aðeins ef ég hyggst gera það og plana.

Nú lýsi ég á frekar ýktan hátt því sem ég vil koma á framfæri. Samskipti fólks eru mikil og þétt, líkt og Íslendingar væru ein stór fjölskylda. Þetta þéttriðna net samskipta gerir innflytjendum erfitt fyrir og mörgum finnst erfitt t.d. að eignast íslenska vini. Oftast upplifir innflytjandi sig einangraðan, eins og í einangrun, á ákveðnu tímabili fyrst eftir að hann kemur hingað. Innflytjendur þarfnast vina en hins vegar þarfnast Íslendingar engra nýrra.

Það eru ekki fáir innflytjendur sem segja:„Ég býð Íslendingum í kaffisopa heim til mín en mér er ekki endilega boðið til þeirra." Þannig að það endar með að innflytjendur verða að vinum annarra innflytjenda.

Hið þéttriðna net samskipta getur einnig haft hagnýt áhrif. Ég ætla að vitna aftur í dæmi sem ég tók fyrir nokkrum árum. Þegar innflytjandi sótti um bankalán, þurfti hann að gera allt samkvæmt reglum. En Íslendingur sem ég þekkti fékk aðra afgreiðslu og lánið raunar mjög fljótlega.„Útibússtjóri þarna er æskuvinur minn", sagði hann.

Sameiginleg reynsla og upplifun

Þéttriðið net samskipta fólks á Íslandi birtist einnig á annan hátt líka. Íslendingar hafa deilt sömu reynslu og upplýsingum saman lengi sem smáþjóð. Því er fátt sem þeir þurfa að útskýra sín milli, hvort sem það er sagan sjálf eða þau málefni sem eru í umræðunni hverju sinni, nú eða slúðrið. Þetta er alveg sérstakt. Í Japan eiga Tókýó-búar ekki svo mikið sameiginlegt með íbúum Osaka, t.d. hvað varðar sögu svæðanna og héraðsmenningu.

Innflytjendur hafa ekki upplifað þessa sameiginlegu reynslu Íslendinga og upplýsingamiðlun. Það er því stundum erfitt að spjalla við Íslendinga og fylgjast með því sem er að gerast.

Ofangreint er ýkt mynd og mikið um alhæfingar en ég nota þau til þess að leggja áherslu á ýmislegt sem hindrar innflytjendur í að komast í samskipti við Íslendinga. Ég er alls ekki að ásaka Íslendinga. Ég held að við, innflytjendur og Íslendingar, verðum sameiginlega að komast yfir þessar hindranir og byggja upp gagnkvæman skilning og aðlögun hvorir að öðrum. Mér þætti mjög vænt um að sem flestir Íslendingar íhuguðu þessi atriði og hugsuðu hvernig þeir gætu nálgast okkur innflytjendur og jafnframt hvernig þeir geti hjálpað okkur að blandast inn í íslenskt samfélag.

- Birtist fyrst á Mbl. 29. ágúst - 

 

Tul hamingju, Jón Margeir!

Innilega til hamingju með Jón og Íslesnku þjóðina!!! v(^_^)
Þetta er að sjálfsögðu árangur einstaklings, en samt þýðir skílur árangur í íþróttum oftast hvatningu til heildarþjóð sína.
Mig langar að klappa hjartanlega fyrir honum!!!

Jón Margeir: Gullið fær sinn vegg

Atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti

Atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti tekur til starfa um mánaðamót. Samkvæmt Fréttablaði dagsins: ,,Hið nýja ráðuneyti tekur yfir verkefni sjávarútvegs- og landbúnaðar-, iðnaðar- og efnahags og viðskiptaráðuneytisins að öllu eða hluta".
Og þessi breyting er greing sem viðbrögð við skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis til að komast yfir veikleika íslenskrar stjórnsyslu. 

Ég sagði sama þegar innanríkisráðuneyti tók yfir störf dóms- og mannréttindamálaráðuneytisins og samgöngu- og sveitastjórnarráðuneytisins, grunar mig hvort sameining af þessu tagi sé í samræmi við lýðræðislega skipulagningu stjórnvalda.
Ég hef nokkrar áhyggjur af því of mikið af valdi er falið einum valdhafa. Ég tel að það eigi að vera rými fyrir mismunandi álits á sama málefni til þess að halda í jafnvægi jafnvel innan yfirvaldanna ríkisins.  

Einnig verður mikið vinnuálag á eitt ráðuneyti. Forsíða Fréttblaðsins segir frá kvörtun forstjóra Eimskips varðandi afgreiðslu beiðni sína hjá innanríkisráðuneytisins. Forstjórinn bað ráðuneytið um fund vegna laumufarþega (hælisleitenda) 16. júlí en ekkert svar er enn komið frá ráðuneytinu.
Ef slík töf stafar af of mikilli vinnuálagi, borgar sameining sig ekki.

Ég vona að því sem ríkistjónin stefni sé ekki að búa til ,,hið eina- og almáttuga ráðuneyti". 

 

Mótum betri samskiptaleiðir

Reykjavíkurborg heldur fjölmenningarþing í annað skipti nú í nóvember og er undirbúningur þess í gangi. Umræðuefnin sem fjölmenningarþingið á að taka fyrir virðast vera margvísleg, eins og t.d. samræmi milli stefnu sveitafélaga og ríkis, þjónusta ríkisstofnana, upplýsingarmiðlum til og meðal innflytjenda, atvinna og menntun o.fl. Það er svo auðvitað frábært að ræðuefni verða einnig valin eftir óskum innflytjenda sjálfra. En valið er ekki svo auðvelt. 

Það er fyrst og fremst í höndum skipuleggjenda þingins sem sér um að kynna fyrir innflytjendum áætlun þingsins og biðja um þeirra skoðun á ræðuefni.    

Til hverra eiga skipuleggjendur að senda erindi og á hvaða tungumáli? Síðan kemur annað mál sem er erfitt. Hvernig geta innflytjendur komið því til skila sem þeir hafa í huga til skipuleggjenda. Það snýst ekki aðeins um atriði eins og tungumál heldur einnig þau sem lúta að innri hvötum og vilja okkar innflytjenda.
Það virðist vera meiri fjarlægð í samskiptum  milli borgarstjórnar og/eða  ríkisstjórnar en sem nemur raunverulegri fjarlægð innflytenda.  

Mér finnst að við - stjórn í ríkis og sveitafélaga og innflytjendur - eigum að horfast í augu við að við þurfum að móta samskiptaleiðir á milli okkar. Af reynslu minni sem prestur innflytjenda hefur þetta verið vandamál alla tíð undanfarin áratug. Annars vegar getur meirihluti innflytjenda ekki skilið hvað stjórnvöld vilja gera fyrir innflytjendur og hins vegar geta stjórnvöld ekki vitað hvað innflytjendur hugsa og hvers þeir óska. Nú blasir það við að þetta er vandamál sem við komumst ekki yfir án sérstaks átaks. Þá er bara spurningin hvernær og hvernig eigum að finna betri leiðir fyrir samskiptin? 

Mér finnst það vera áríðandi á verkefnaskrá innflytjendamála að stofna fasta leið til þess að samskiptin séu nægileg, sértaklega fyrir innflytjendur. Ég trúi því raunar að mörg vandamál í myndast stundum í kringum innflytjendur myndu leysast með því að tryggja samskiptin á milli stjórnar og innflytjenda. 

Ég get því miður ekki komið með góða tillögu um hvernig við eigum að móta netkerfið en það hlýtur að vera samvinnuverkefni. Eitt sem er ómissandi í verkefninu er virkja innflytendur og stöðuga þáttöku okkar innflytjenda sjálfra enda varðar þetta okkur sjálf.  

- Fyrst birt á Fréttablaði 28.ágúst 2012 - 

 

Þjóðernishyggja á villa leið

Japanska þjóðin er að horfast í augu við tvö aðskilin landamælavandamál þessa daga. Hitt er mál um Takeshima-eyjur (Dokdo á kóreansku) sem eru í miðju milli Japans og Suður-Kóreu, og annað er mál um Senkaku-eyjur (Diaoyudao á kínversku, Diaoyutai lieyu á kínversku í Taiwan) sem eru í miðju Taiwan, Kína og Japans.

Í báðum tilfellum eru eyjurnar mjög litlar og einskis virði sem ,,land". Málið í Senkaku er möguleika um olíu og gas undir sjónum og málið í Takeshima er fiskaveiðaréttindi.

Takeshima varð hluti af Japan árið 1905 og enginn bjó þar. (Ekki hægt að búa þar í raun.) Eyjurnar voru viðurkenndar sem hluti af Japan jafnvel af dómi Bandamannanna eftir heimsstjyrjördin síðari, en Suður-Kórea hefur geymt stjórn eyjanna með hervaldi síðan 1952 til núna.

10. ágúst sl. kom Lee Myuung-bak á eyjurnar í fyrsta skipti sem forseti Suður-Kóreu, en tilgangurinn hans var að sýna fram fullyrðingu Suður-Kóreu að Takeshima væri hluti af sér.

Eftir 5 daga, 15. ágúst sl. komu 14 "activists" frá Kína, Hong-Kong og Makaó á Senkaku-eyjar og þeir voru handteknir af landhelgigæslu Japans. Þeir voru sendir til baka fljótlega frá Japan.

Senkaku-eyjur urðu hluti Japans árið 1895 og þar til bjúggu nokkrir menn frá Ryukyu (Okinawa) á eyjunum. Hvorki Kína né Taiwan hafði krafist eignaréttar eyjanna þar til 1968 þegar möguleiki um olíu og gas kom í ljós. Japan segir annars vegar að það er engin ,,vandamál" til staðar um Senkaku-eyjur formlega, en hins vegar takmarkar Japan aðgang Japana að þeim.
Nýleg tilraun af Tókýó-metropolis til að kaupa upp Senkaku (Það er eigandi eyjanna til, sem er einstaklingur) frá eigandanum hlýtur að hafa örvað Kínverja.

Stjórnvöldin báðum í Suður-Kóreu og Kína virðast tengja málin við innrás Japans í heimsstyrjöldartímabili og tala hátt um mál við fólk sitt. Það hefur tekst vist og núna breiðir ,,Anti-Japan" hreyfing yfir allt Kína og Suður-Kóreu eftir því sem ég get séð í fréttum.

Náttúrlega eykst andúð Japana gegn Kóreum og Kínverjum líka. Nýleg könnun sýnir fram að fleiri en 80% Japana eru með neikvæða tilfinningu gagnvart Kínverjum, á móti um 60% Kinverja eru sama tilfinningu við Japana.

Mér þykir leitt að sjá slíkar aðstæður, þó að undanfarin 10 ár hefi samband meðal Japans, Suður-Kóreu og Kína verið í fínu lagi. Sérstaklega sambandið milli Japana og Kórea var meira en ég gat bjóst við þegar ég var unglingur. Hvers vegna þurfum við að eyðileggja allt í einu það sem við vorum búin að eignast eftir erfiðu söguna?

Mér skilst að hver aðili hefur eitthvað að segja, en þá eigum við segja það á almennilegan, heiðarlegan og rökstuddan hátt. Að æpa og kasta skitu hvert á öðru borgar sig ekki. Reiði og tilfinngarleg viðbrögð sem þjóð eru hættuleg. Hér á ég við okkur Japana líka.

Fjölmiðlarnir og leiðtogar þjóðanna verða að róa fólk sitt og aðstæðurnar. Stríð eða átök, jafnvel þó að það sé í ákveðnu svæði, er auðvelt að byrja en afar erfitt að ljúka. Þá væri betra að forðast að slíkt á sér stað. 
Þjóðernishyggja á villa leið er verri en ekkert.

 

,,Kallaðu mig PABBI..."

Nú þykir mér mjög þægilegt af því að ég get fylgt uppáhaldssjónvarpsþættum mínum í Japan næstum samstundís á netinu. Einn þeirra er um  rannsóknarlögreglumenn í Tókýó (Keishicho Sosa1kka 9gakari). Fyrir nokkrum vikum horfði ég þáttinn en sagan var um svona:

Þekktur og vinsæll ,,chef " er myrt. Hann var ekki svo gamall (um 35?). Hann er fráskilinn og á fimm ára stelpu sem býr hjá fyrrverandi konunni. Konan hefur gift sig eftir skilnað. Nýi maðurinn er fimmtugsaldur og þetta var í fyrsta skipti fyrir hann að eignast eigin fjölskyldu og það var draumur hans lengi. Maðurinn er góður við stelpuna en stelpan svarar honum mjög kalt og alltaf segist vilja hitta pabba sinn sem er chef.

Chef getur hitt stelpuna sína aðeins sex mánaðafresti, en nýi maðurinn tekur stelpuna stundum til chef, svo að stelpan verði ánægð. En með tímanum byrjar maðurinn að hugsa eins og: ,,Nú er ég pabbi stelpuna. Ef hún á tvo pabba, ruglast hún alveg.... þess vegna kallar stelpan ekki mig pabbi. Þetta verður að ljúkast". Og maðurinn drepur chef.

En það kom í ljós síðar að chef hugsaði hið sama sjálfur og hafði ákveðið að hætta að hitta stelpuna sína....

Saga af þessu tagi birtist mjög oft í japönskum sjónvarpsþættum eða skáldsögum, sem sé saga í kringum ,,nýjan pabba" ,,nýja mömmu" og barn sem á annað foreldri.
,,Loksins kallaði barnið mig MAMMA!" Margir Japanir horfa á svona endingu sögu nokkrar með tár í augum sínum.

Þetta fyrirbæri (að Japanir eru hrifnir af sögu af þessu tagi) speglar mjög skýrt hvernig þeir sjá hjónaskilnaðarmál, stöðu ,,föður" og ,,móður" í fjölskyldu, eða hagsmuni barns í skilnaðarmálum foreldra sinna.

Það gæti verið erfitt að skilja, en ef móðir er með barni sínu eftir skilnað og gifti sig nýjum manni, verður þessi nýji maður að föður barnsins. Hér á ég ekki við lögfræðileg atriði, heldur segi ég um andlegt atriði eða ,,hugarfar" Japana. Og í þessu samhengi kemur sú hugmynd eins og í ofangreindri sögu: ,,Það er ekki gott fyrir barn að fyrrverandi maðurinn hittir barn sitt oft".

Þetta er ekki alveg ný gögn, en samkvæmt rannsókn um aðgang fráskilinna foreldra að eigið barni sem Velferðarráðuneyti Japans gerði árið 1997, um 40% af foreldrum svöruðu: ,,hefur aldrei hitt barn eftir skilað", og þeir sem hitta barn sitt reglulega voru aðeins um 30%. Ég leitaði að nýjustum tölum, en gat ekki fengið þau. Miðað við ýmist efni sem er hægt að skoða á netinu, virðist staðan vera næstum sama og fyrir 15 árum.

Ég er sjálfur fráskilinn og á tvö börn. Þau voru enn frekar ung þegar ég skildi við móður þeirra. En sem betur fer hef ég haft mjög góð samband við börnin mín og núna eru þau orðin næstum fullorðin. Ég get ekki ímyndað mér að líf mitt eftir skilnað án barnanna.

Einnig skil ég ekki hugmynd um ,,nýjan pabba" eða ,,nýja mömmu" sem er algengt í heimalandi mínu. Ég vil enn eignast ,,nýja konu" fyrir mig (sem virðist vera mjög erfitt), en þó að mér takist að eiga nýja konu, verður hún aldrei að móður barnanna minna. Hún er bara ,,eigin konan mín". Að sjálfsögðu getur það gerst, ef lítið barn er að ræða, að nýr maki tekur nokkurt hlutverk pabba eða mömmu að sér fyrir barnið. En það er allt annað en að skipta pabba eða mömmu barns í aðra manneskju.

Þetta er eitt af nokkrum tæfærum sem ég held innilega: ,,Gott að ég bý á Íslandi, en ekki í Japan....."  

(Vona að íslenskan mín án yfirlesturs sé skiljanleg.)

 

Bann við hjónaskilnaði presta

Þessa daga var ég búinn að tengjast nokkrum gömlum vinum mínum á Facebook. Þeir eru allir vinir þegar ég var í prestaskóla í Tókýó. Skólinn (Japan Evengelcal Lutheran Semminary) stóð ásamt Japan Lutheran Theological College. Prestaskólinn var ,,sérskóli", en JLTC var venjulegur skóli og það var einnig verferðarskor til staðar.

Strákur, sem var að læra verferðarmál þegar ég var þar, birtist nú sem prestur á Facebook. Kirkjan hans er ekki lúthersk og tilheyrir annarri mótmælandakirkjudeild. Við spjölluðum á Facebook og skiptum fréttum hjá hvorum okkar, þ.á.m. skildi ég við konuna mína fyrir 13 árum. Þá sagði hann eitthvað athyglisvert við mig :

,,Í minni kirkju, verður prestur að hætta að vera prestur ef hann skilur við maka sinn. Reglan kveður á það skýrt". Hann sagði mér að annar prestur (sem var í annarri kirkjudeild en hans) móðgaðist þegar hann sagði frá þessu og hvarf úr Facebook-vinalistanum hans. 

,,Það eru einnig reglur eins og t.d.: má hvorki drekka né reykja, má ekki spila fjárhættuspil - má ekki einu sinni kaupa lóttó...": hélt vinurinn minn áfram. Hann virðist ekki vera ánægður með þessum reglum sjálfur.

Í móðurkirkju minni, Japan Evangelical Lutheran Church, er ekki slík regla til, sem bannar presti að skilja við maka sinn. Hins vegar þekki ég dæmi nálægt mér um fráskilinn prest, en hann tapaði trausti fólks í safnaði sínum eftir hjónaskilnaðinn sínn. ,,Hvernig kennir maður öðrum um trú, sem getur ekki einu sinni verndað fjölskyldu sína?" Slíkt viðhorf er enn til staðar meðal kristins fólks í Japan.

Allavega sýnist mér að ég standi ekki á sama grunn og kirkjan vinarins míns. Jafnvel þó að við séum á sama grunn, er það vist mikil fjarlægð á milli okkar. Ég veit ekki hvað guðfræðilegur grunnur reglunnar um bann við skilnað prests er, en það er ekki svo erfitt að giska á að það sé tengt annað hvort við bókstaflegan skilning á Biblíunni, eða við viðhorf eins og ,,prestur á að vera til fyrirmyndar fólks að öllu leyti".

Ég mun segja vininum mínum að í kirkjunni minni hér á Íslandi þjóna margir prestar sem þekkja um hjónaskilnað af eigin reynslu sinni. Og sem tengt efni skal ég koma því á framfæri að við getum gift fólk af samkynhneigð núna og ég var nýbúinn að njóta þessara forréttinda með gleði. Ef fólk í safnaðinum vinarins míns væri Facebook-friends mínir, myndu þeir ekki hverfa úr listanum eftir klukktíma? (myndi ég sakna þeirra? ) 

Kirkja er ekki eins. Kristið fólk er ekki heldur eins. Við eigum ekki að gleyma þessari staðreynd þegar við tölum um kirkju eða kristið fólk. Kirkja og fólk í henni er einnig í fjölbreytleika. 

 

,,Fyrirgefning" ,,miskunnsemi" eða ,,réttindi"?

Er þetta mál sem varðar "fyrirgefningu" presta eða "miskunnsemi" stjórnvalda? Er þetta ekki mál sem varðar "tjáningarfrelsi" alþýðu? Hvílíkt yfirlæti.

 

 

 

 

Kirkjan segist hafa fyrirgefið Pussy Riot

Hiroshima, Nagasaki og 15. ágúst

15. ágúst er sérstakur dagur fyrir okkur Japana. Á þennan dag fyrir 67 árum tapaði Empire of Greater Japan í heimsstyrjöldinni síðari. ,,Endurfætt" Japan fékk nýja stjórnarskrá og nýtt kerfi fyrir pólitík og stjórnsýslu, en samt bjuggu þar sama fólkið.
Því megum við Japanir ekki gleyma að minnast þess dags og hugsa til þess sem Japanir gerði í stríðinum.

Það er mikilvægt að minnast Hiroshima og Nagasaki, en fyrir okkur Japana, er það ekki nógt. Við þurfum að minnast þess jafnt að Japan var þjóð sem gerði innrás í aðra þjóða.  

Eftifarandi er grein sem ég skrifaði fyrir 10 árum en ég er enn í sama skoðun.
Mér þætti vænt um ef þú hefur áhuga á henni og lest.

Hiroshima, Nagasaki ... og ábyrgð okkar

Fyrir 57 árum, 6. ágúst 1945, var kjarnasprengju varpað á Hiroshima. Þremur dögum síðar sprakk önnur kjarnasprengja í Nagasaki. Þetta var í fyrsta og eina skipti í sögu mannkyns að kjarnavopn voru notuð.

Hvað er sérstakt?

Víða í heiminum eru haldnar minningarathafnir vegna Hiroshima og Nagasaki. Af hverju? Ef við berum bara saman fjölda fórnarlamba dóu tæplega 200.000 manns í Hiroshima og Nagasaki, en 85.000 íbúar voru drepnir í sprengjuárás á Tókyó aðfaranótt 9. mars sama ár. Ég held að sagan um Hiroshima og Nagasaki segi eitthvað sérstakt og umhugsunarvert og snúist um eitthvað annað og meira en bara fjölda fórnarlamba, rétt eins og í Auschwits. Hvað er sérstakt við þessa atburði?

Í fyrsta lagi er þetta dæmi um hvernig menn notuðu nýjustu vísindakunnáttu og tækni til að eyðileggja líf annarra í hundraðþúsunda tali. Afleiðingar þessa kvelja enn börn og barnabörn fólksins sem lifði af.

Í öðru lagi er það ólíkt „venjulegum" styrjöldum að sigurvegarinn, í þessu tilfelli Bandaríkin, hafi í raun tapað siðferðilegum yfirburðum sínum með því að nota kjarnavopn. Hiroshima og Nagasaki kenna okkur meðal annars að einn menningarheimur, hvort sem hann telst sigurvegari eða ekki, getur ekki talið sig hafa siðferðilega yfirburði yfir öðrum menningarheimum.

Jafnir menningarheimar

Sú þjóð sem varpaði kjarnasprengjum var ekki hin svokallaða „guðlausa þjóð" Sovétríkin, heldur hin „guðhræddu" Bandaríki. Þjóð sem sendi fjölda trúboða um allan heim. Það er vel þekkt að lúterskir prestar blessuðu B29 flugvél sem var að leggja af stað til Hiroshima. Rétt eins og Auschwits sýndi Hiroshima mannkyninu að engin tiltekin menning, þ.á.m. trúarleg menning, væri yfir aðra hafin. Sú goðsögn nýlendutímanna að kristinn menningarheimur gnæfði yfir alla aðra lagðist niður eftir árið 1945. Þá kom betur í ljós en nokkurn tímann áður að sjónarrönd menningarheimsins er siðferðilega jöfn og flöt fyrir alla.

Árið 1946, rétt eftir að Japan tapaði stríðinu, sendi bandarísk kirkja frá sér eftirfarandi yfirlýsingu: „Við skulum að byrja að iðrast ... við játum það að notkun kjarnasprengna á Hiroshima og Nagasaki mun aldrei verða réttlæti í siðfræði mannkyns".

Þessi yfirlýsing var ekki samþykkt af meirihluta bandarískra kirkna. Þrátt fyrir það minnir hún okkur enn þann dag í dag á mikilvægi sjálfsgagnrýni og gefur von um möguleika þróunar mannkyns.

Í kjölfarið sendi bandarísk kirkja trúboða til Japans sem boðbera friðar. Ég get ekki ímyndað mér hvernig þessum trúboðum leið í hringiðu andúðar og haturs. Árangur þeirra sem trúboðar var skiljanlega ekki mjög mikill. Hins vegar hafa þeir eflaust hjálpað Japönum að skilja að Bandaríkjamenn væru ekki skrímsli, eins og þeim hafði verið kennt þar til þá.

Hiroshima og Nagasaki sem syndaaflausn

Í framhaldinu langar mig að skoða málið frá öðruvísi sjónarhorni en oft er gert. Tæplega 30 árum eftir áðurnefnda yfirlýsingu sagði Hirohito Japanskeisari í viðtali við blaðamenn: „Mér þykir miður hvernig fór í Hiroshima og Nagasaki. En þessir atburðir áttu sér í stað í hörðu stríði og þeir voru óhjákvæmilegir". Þessi orð segja ekkert meira en að styrjöld stríði yfirleitt gegn almennri mannasiðfræði. A.m.k. sé ég ekki neitt sem varðar sjálfsgagnrýni Japans eða viðurkenningu á sekt Japana sem þátttakanda í stríðinu.

Mér sýnist að Hiroshima og Nagasaki séu orðnar eins konar „syndaaflausn" fyrir Japani. Yfirleitt er hugmynd Japana um Kyrrahafsstríð sú það hafi verið stríð gegn Bandaríkjunum sem endaði með notkun kjarnasprengja. Því meiri athygli og samúð sem fólk í heiminum hefur sýnt Japönum vegna Hiroshima og Nagasaki, þeim mun sterkar hafa Japanir upplifað sig sem fórnarlömb stríðsins. Er það rétt hjá Japönum að skilja söguna þannig?

Árið 1910 gerði Japan Kóreu að hluta lands síns. Kína varð einnig í raun nýlenda Japans árið 1932. Rétt eftir að Kyrrahafsstríð hófst byrjuðu japanskir hermenn að fara suður til Filippseyja og ríktu loks víða frá Índónesíu í austri til Burma (Myanmar) í vestri. Japan geymdi annars vegar ríkar náttúruauðlindir þessara landa, en krafðist þess um leið að Japönsk menning væri yfir menningu heimamanna hafin. Japanir neyddu m.a. íbúana til að læra japönsku.

Í stríðinu, þróun þess og ferli, jukust smám saman stríðsglæpir eða
glæpsamlegar gerðir af hálfu japanska hersins.Fjöldamorð og nauðganir í Nanking á árinu 1937 er kannski versta dæmið en fleiri en hundrað þúsund Kínverjar þ.á.m. venjulegir borgarar voru fórnarlömb.Annað dæmi er svo kallað "military sexual slavery". Japanski herinn kallaði til konur í Kína eða í Koréu fyrir vændisþjónustu fyrir hermenn sína. Margar konur voru kóreskar og giskað er á að fjöldi þeirra hafi verið um tvö hundruð þúsund. Einnig voru gerðar líffræðilegar tilraunir á stríðsföngum í fangabúðum í Kína, t.d. á verkun vírusvopna.Málið er enn í rannsókn og ekki eru öll kurl komin til grafar en fjöldi fórnarlamba virðist að hafa verið fleiri en 3000.

Í samanburði við Hiroshima og Nagasaki tölum við Japanir of lítið um þessa hlið sögu okkar. Japönsk stjórnvöld reyna meira að segja að fela slíkt og vilja hætta að kenna skólabörnum þessi sögulegu atriði. Fyrir nokkrum árum leitt þessi villandi söguskoðun Japana til mikilla mótmæla í Suður- Kóreu. Slík mótmæli eru sjálfsögðu.

Að velja sér sögu

Þetta ber vitni um hvernig fólk og þjóðir „velja" sér sögu og staðreyndir til að segja næstu kynslóðum. Slík saga sem er „valin" að geðþótta og eftir því sem hentar sjálfsmynd þjóðar er ekki endilega í samræmi við sannleikann. Ofangreint atriði endurspeglar fyrirlitningu og fordóma Japana gagnvart öðrum Asíubúum. Kennsla á sögu eigin þjóðar hefur mikil áhrif á ungu kynslóðina og mótar sjálfsmynd hennar. Japönsk yfirvöld hafa þegar framið stríðsglæpi gagnvart nágrannalöndum sínum.

Ef þau „velja" villandi sögukennslu og endurframleiða fordóma meðal ungrar kynslóðar, er það ekki annar glæpur? Eru svona viðhorf ekki einnig svik til allra í heiminum sem vilja íhuga Hiroshima og Nagasaki? Við Japanir verðum að velta málinu fyrir okkur. Japanir geta ekki verið stoltir af sjálfum sér með því aðeins að framleiða tölvur og selja bíla. Það er nauðsynleg að sýna hugrekki til að viðurkenna sögu okkar í heild sinni.

Mér þykir vænt um að Íslendingar halda minningarathöfn vegna Hiroshima og Nagasaki. Við verðum að íhuga hvað hægt er að gera til að hindra að „önnur Hiroshima" eigi sér í stað í sögu mannkyns. Til þess, verðum við öll í heiminum að horfa á eigin sögu í hreinskilni og kenna næstkomandi kynslóð um hana. Þetta á eins við um Íslendinga sem aðrar þjóðir heims.

Guð hjálpi okkur í þessu mikilvæga verkefni.

 

Kertafleyting í kvöld og Opnun sýningar um Hiroshima og Nagasaki

Hin árlega kertafleyting til minningar fórnarlamba kjarnorkusprengjanna í Hiroshima og Nagasaki í ágúst 1945 verður haldin við Tjörnina í Reykjavík fimmtudaginn 9. ágúst kl. 22.30.
Inosuke Hayasaki, 81 árs gamall Japani, flytur ávarp, en hann lifði af kjarnorkusprenginguna í Nagasaki og var staddur í um kílómeters fjarlægð frá staðnum þar sem sprengjan féll.

Kerti verða seld á staðnum og kosta kr. 500 stykkið eða 3 á kr. 1.200.

Á Akureyri verður kertafleyting til að minnast sprenginganna á Hiroshima og Nagasaki verður við Minjasafnsstjörnina fimmtudaginn 9. ágúst kl 22.00.
Ræðumaður er Þórarinn Hjartarsson formaður Samtaka hernaðarandstæðinga á Norðurlandi. Í ár beinist athyglin að Sýrlandi og Mið-Austurlöndum.

                  *      *    *    *     *

Kjarnorkuárásirnar á Hírósíma og Nagasaki árið 1945 og afleiðingar þeirra Ljósmyndir, fræðsluefni, munir

 ,,Sýning"
Fræðslu- og ljósmyndasýning um kjarnorkusprengjurnar sem varpað var á Hírósíma og Nagasaki og afleiðingar þeirra verður opnuð í Borgarbókasafni Reykjavíkur við Tryggvagötu fimmtudaginn 9. ágúst kl. 19.30 og er opin það kvöld til kl. 22.00, en þá geta gestir gengið til Tjarnarinnar þar sem kertafleyting í minningu fórnarlambanna hefst kl. 22.30.

Á sýningunni eru munir frá atburðunum, áhrifamiklar ljósmyndir og fræðsluefni. Við kertafleytinguna við Tjörnina flytur Inosuke Hayasaki, 81 árs gamall Japani, ávarp, en hann lifði af kjarnorkusprenginguna í Nagasaki og var staddur í um kílómeters fjarlægð frá staðnum þar sem sprengjan féll.

Sýningin verður í Borgarbókasafninu til 13. september, í Háskóla Íslands frá 14. september til 9. október og í Hofi  á Akureyri 13.-29. október.

Sýningin fjallar á áhrifamikinn hátt um geigvænleg áhrif kjarnorkusprenginganna á íbúa og mannvirki í Hírósíma og Nagasaki. Alls létust strax eða á fyrstu mánuðunum eftir að sprengjurnar féllu um 214.000 manns og álíka margir hafa fram til ársins 2011 látist af eftirköstum kjarnorkuárásanna. Enn þjást um 227.500 manns sem bjuggu í Hírósíma og Nagasaki árið 1945 vegna sjúkdóma sem raktir eru til sprenginganna. Á sýningunni er m.a. fjallað um skammtíma- og langtímaáhrif kjarnorkusprenginga á líf og heilsu, áhrif tilrauna með kjarnavopn á menn og dýr og um tilraunir til samningagerðar á alþjóðavettvangi um takmörkun og eyðingu kjarnavopna.

,,Nagasaki National Peace Memorial Hall for the Atomic Bomb Victims"
Sýningin kemur hingað frá Nagasaki minningarsafninu, Nagasaki National Peace Memorial Hall for the Atomic Bomb Victims, sem starfar á vegum japanska velferðarráðuneytisins og hefur það hlutverk að varðveita minningu þeirra sem létust vegna kjarnorkuárásanna í Nagasaki og Hírósíma og beita sér fyrir útrýmingu kjarnavopna með fræðslu og upplýsingamiðlun. Samstarfsaðilar á Íslandi eru utanríkisráðuneytið,  Borgarbókasafn Reykjavíkur, Stofnun Vigdísar Finnbogadóttur í erlendum tungumálum við Háskóla Íslands, Listasafn Reykjavíkur, Menningarhúsið Hof  á Akureyri, sendiráð Japans á Íslandi, Íslensk-japanska félagið, Takanawa ehf. og Samstarfshópur friðarhreyfinga.

,,Heimilidarmynd"
Fimmtudagskvöldið 9. ágúst kl. 00.10 sýnir RÚV heimildarmynd um baráttuna gegn kjarnavopnum, In My Lifetime: A Presentation of the Nuclear World Project (http://thenuclearworld.org/about/the-film/).

 ,,Fræðsla við skólabörn"
Í tengslum við sýninguna verða margs konar viðburðir. Þar má nefna nemendaverkefni fyrir 10. bekk grunnskóla sem Halldór Björgvin Ívarsson kennari vann út frá sýningunni og námsskrám 10. bekkjar. Verkefnið verður ásamt leiðbeiningum á heimasíðu sýningarinnar sem opnar þann 9. ágúst (http://www.HirosimaNagasaki.is). Kennurum í samfélags- og náttúrufræðigreinum verður sérstaklega boðið og þeir hvattir til að vinna verkefnið með nemendum, en í Japan ríkir sú hefð að öll skólabörn heimsækja minningarsöfnin um kjarnorkuárásirnar.

,,Menningaratriði í tengslu við sýninguna"
 Japönsk pappírslist (Origami) tengist viðfangsefni sýningarinnar og koma samtökin Origami Ísland að þeim þætti. Sýningin verður framlag Borgarbókasafnsins á Menningarnótt í Reykjavík 18. ágúst og verða viðburðir á sýningarsvæðinu sem tengjast japanskri menningu. Hinn 8. september mun einn fremsti blómaskreytilistamaður (Ikebana) Japans, Yuki Ikenobo, meistari í sínu fagi í 46. ættlið, kynna þessa aldagömlu list Japana. Hún er einnig kjörræðismaður Íslands í Kyoto.

Hinn 4. október verður opinn fundur í Háskóla Íslands um stöðu og horfur varðandi útrýmingu kjarnavopna með sérstökum heiðursgesti, Gareth Evans, rektor Australian National University og fyrrverandi utanríkisráðherra Ástralíu, en hann hefur lengi verið í forystu þeirra sem berjast fyrir útrýmingu kjarnavopna.

Framkvæmd og skipulagningu sýningarinnar fyrir hönd Nagasaki minningarsafnsins annast fyrirtækið Takanawa ehf. Tengiliður fyrir þeirra hönd er Margrét S. Björnsdóttir sími 8677817.

- Úr fréttatilkynningu með smábreytingu -