Íslensk málfræði

Ég er með eina spurningu, mjög einfalda spurningu sem varðar íslenska málfræði. Ég hef spurt nokkurt Íslendinga um hana en er enn ekki búinn að fá skýrt svar. 

Á vefslóð að beygjast? T.d. á “kirkjan.is” að beygja sig eins og “kirkjan.is – kirkjuna.is – kirkjunni. is –kirkjunnar.is”? 

Mér finnst vefslóð beygjast stundum, og stundum ekki. Hvort er rétt í málfræði? 

Einnig langar mig að fá fræði um beygingu einstaks heitis. T.d. hvað um “Hótel Saga”? Um “Hótel Sögu” er rétt? Er það rétt að segja : “Gesturinn ætlar að gista í Hóteli Sögu” ? 

Ég skammast mín að spyrja svona spurningu eftir 16 ára dvöl á Íslandi, en mér þykir vænt um að fá svar án skammaorð! 

Fylgjum Jesú gegn mismunun!

21. mars er alþjóðadagur gegn kynþáttamisrétti SÞ og þessi vika sem stendur núna er Evrópuvika gegn kynþáttafordómum. Í þessu tilefni langar mig að hugleiða hvort barátta gegn fordómum eigi erindi við trúarlíf hvers og eins okkar frá kristilegu sjónarmiði  mínu.

“Ég held að margir eigi í erfiðleikum með að skilja hvernig það er að vera fórnarlamb þegar ráðist er á mann fyrir útlit eða þjóðerni” skrifaði Dane Magnússon, formaður Félags anti-rasista, í grein sinni í Morgunblaðinu 10. mars sl. en sjálfur eru hann af erlendum uppruna.  
Ég er deili með honum þeirri skoðun að það er alls ekki sjálfgefið mál að fara í spor þolanda fordóma og mismununar og skynja sársauka hans, reiði og sorg.

Sjálfur hef ég margsinnis orðið vitni að því að fólk vilji ekki viðurkenna tilvist fordóma og mismunun í kringum sig þegar einhver hefur bent á þau og kvartað yfir þeim. „Þetta eru ekki fordómar. Þú ert farinn alveg yfir strikið,“ segja sumir í slíkum tilfellum án þess að velta málinu fyrir sér. 

Ég ætla hins vegar ekki að falla í þá gryfju að telja erfðileikana sem leiða til slíkra umkvartana um fordóma til þess að eðli mann sé óbreytilegt eða að einungis sé um örlög að ræða á hvorn veginn sem er. Svona séu einfaldlega samskipti á milli fólks og við því sé ekkert að gera. Það er rétt að það er að takmarkað sem við getum skilið af lífi og starfi annars fólks. Margir vita það af eigin reynslu, jafnvel í hjónalífi gætir oft skilningsleysis.

Það er jú erfitt verkefni að skilja annan mann, vonir hans og væntir, hefðir og hæfileika nægilega vel. Stundum látum við flakka setningar á borð við : „Karlmenn geta ekki skilið konur, því að þeir eru ekki konur,“ eða „Hvítir menn munu aldrei skilja þá þjáningu sem svertingjar mæta í heiminum.“ Það gæti verið rétt að nokkru leyti. En ég vil ekki stöðva hér, þar sem þessi orð geta verið neitun um frekari viðræðu. 

Guð gaf okkur frábæran hæfileika sem er nægur til að komast yfir erfiðleika á meðal okkar af gagnkvæmum skilningi. Það er ímyndunin um að setja sig í spor einhvers annars og reyna að finna þá tilfinningu sem það gefur manni. Hugsum um hve mikið af hlutum sem okkur finnst réttir er í raun ekkert annað en ímynd okkar og ágiskun. Við skulum því alls ekki vanmeta þennan hæfileika okkar en vandi okkar er að nota hann rétt.

Fyrir okkur sem trúum á Jesú Krist þýðir þessi hæfileiki jafnvel meira. Að ímynda okkur tilvist Jesú fyrir augum okkar og íhuga hvað Jesús mun segja okkur og gera gefur okkur sífellda speki lífsins sem næst ekki aðeins með okkar eigin þekkingu. Þetta er kannski trúarleg upplifun sem er sameiginleg meðal allra frá sunnudagsskólabarni, fermingarbarni til eldri prests sem er með 40 ára reynslu í prédikunarstóli.
Og þannig erum við sannfærð að tilvist Jesú er ekki bara ímyndun okkar heldur er hann áhrifmikill raunveruleikur í trúarlífi okkar. 

En til þess að ímynda okkur tilvist Jesú og íhuga hvað hann myndi segja og gera, þurfum við að hlusta á orð Jesú í Biblíuinni og læra um framkomu hans. 
Hvað segir Jesús um fordóma eða mismunun?
Áður en við leitum að orði Jesú og framkomu sem gæti verið fyrirmynd okkar til að berjast við fordóma, hugsum aðeins um merkingu hugtaksins fordómar. Hvað eru fordómar?  

Fordómur er “ógrundaður dómur eða skoðun” í orðabók. Eða svo ég útskýrir fordóma aðeins betur: : “að taka eitthvað sem sjálfsagðan hlut / sjálfgefinn sannleika án þess að skoða hvaða merking liggur þar að baki”.

En núna langar mig að skilgreina fordóma út frá kristilegu sjónarmiði. Mér finnst við mega segja: “fordómar eru að fara fram hjá persónuleika einstaklings og eiginleikum og gefa honum dóm sem var fyrirfram búinn til á öðrum stað.“

Ég held að einn kjarni kristinnar trúar er að horfast í augu við persónuleika manns og eiginleika. Við getum lært það af framkomu Jesú í guðspjöllunum. Þar var fólk frá mismunandi stétt og samfélagslegri stöðu í kringum Jesú. Sakkeus yfirtollheimtumaður, hundraðshöfðingi, vændiskona, Nikódemus farísei og þingismaður, ríkur ungmaður o.fl. Það má koma fram sérstaklega að Jesús heimsótti sjálfur fólk sem var sett var utangarðs í samfélaginu á þeim tíma. Jesús talaði við alla þessa í einlægni. 

Við allir þekkjum söguna um kanversku konuna. Fyrst hafnaði Jesús ósk hennar eftir hefðbundnum skilgreiningi Gyðingdóms þeirra tíma. En þegar konan hélt áfram og sýndi Jesú einlæga trú sína, hrósaði hann konunni og gaf náð sína: „Kona, mikil er trú þín. Verði þér sem þú vilt.“ Jesús skildi sársauka konunnar og setti persónuleika kanversku konunnar, eiginleika og trú, sem Jesús vitnaði sjálfur, hærri en samfélagsleg skynsemi og skilgreining.

Mér finnst þessi framkoma Jesú vera geta verið fyrirmynd okkar þegar við reynum að íhuga baráttu okkar við fordóma og mismunun. 

Einkenni fordóma og mismununar, sem virðist vera sígild allan tíma og allar staðar, er að gerendur fordóma og mismunar hugsa varla um málið, en skynjun þolenda er mjög viðkvæm. Gerendur gleyma málinu fljótt, en þolendur aldrei. Augljóst er að gerendur skortir á ímyndunarfl og geta ekki sett í spor fólks og fundið til sársauka þess. 

Á föstu íhugum við sársauka Jesú á leiðinni til Golgata og á krossinum. En sársauki Jesú leiðir okkur um leið til íhugunar um sársauka náunga okkar, þar sem að fara fram hjá sársauka náunga er ólíklegast í hugboði Jesú og framkomu. Barátta gegn fordómum og mismunun er barátta í trúariðkun okkar sem fylgjum Jesú. 

Útlendingum þakkað fyrir fjölmenninguna

Takk sömuleiðis!!
En framtak útlendinga og innflytjenda hérlendis er alls ekki takmörkuð við sviði menningarlífs þjóðfélagsins, heldur varðar það að sjálfsögðu efnahagssviði, samfélagsmál eða jafnvel uppeldismál yngra kynslóðar. Nefnilega varðar það þjóðfélagið sem heild, að mínu mati. Ekki setið takmörkun tilvistar okkar við “menningu” aðeins!  Samt fagna ég þessum fréttum og vil þakka Augu og MRSÍ fyrir jákvæðu viðbrögðin !!   

 

Útlendingum þakkað fyrir að auðga samfélagið

Evrópuvika gegn kynþáttamisrétt hefst

21. mars er alþjóðadagur gegn kynþáttamisrétti. Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna valdi þessa dagsetningu í minningu 69 mótmælenda sem myrtir voru 21. mars 1960 er þeir tóku þátt í mótmælum gegn aðskilnaðarstefnu stjórnvalda í Suður-Afríku.

Í tengslum við 21.mars er haldin Evrópuvika gegn kynþáttamisrétti og hún miðar að því að uppræta þröngsýni, fordóma og þjóðernishyggju í Evrópu. Markmiðið er að byggja Evrópusamfélag víðsýni og samkenndar þar sem allir eru jafnir, óháð útliti og uppruna. Frá 14-22. mars munu hundruð samtaka og stofnana í Evrópu standa að viðburðum þar sem unnið er gegn kynþáttamisrétti.

Atburðir haldnir 19. mars

Á Íslandi mun fjöldi samtaka og stofnana standa að ýmsum viðburðum í tengslum við Evrópuvikuna s.s. Mannréttindaskrifstofa Íslands, Þjóðkirkjan, Rauði krossinn, Fjölmenningarsetur í vestfjörðum, SGI búddistafélag ásamt KFUM, KFUK og Hjálpræðihernum á norðurlandi.

Þann 19. mars munu ofangreindar stofnanir og samtök halda sameiginlega atburði á höfuðborgarsvæðinu, á Akureyri, á Ísafirði og í Reykjanesbæ.

Höfuðborgarsvæði:
Atburðurinn verður haldinn í Smáralind (1. h.)og þá safnast unglingar frá ýmsum samtökum safnast saman kl. 16:00 og dreifa gangandi gestum fræðsluefni um kynþáttamisrétti. Síðan verða mörg skemmtunaratriði í boði eins og t.d. danskennsla eða fjölmenningar-“twister” leikur milli kl.17:00 -18:00.

Akureyri:   
Unglingar mætast k.16.30 í Glerártorgi og  kynna fræðsluefni gegn mismunun fyrir vegfarendum á Glerártorgi ásamt því að sýna dans- og tónlistaratriði.

Ísafirði:
Unglingar munu safnast saman í verslunarmiðstöðinni Neista kl. 16:30 -18:00 og spjalla við vegfarendur um fordóma og mismunun.

Reykanesbæ:
Nánara verður tilkynt síðar.

Kynþáttahatur og fordómar á Íslandi?

Birtingarmyndir kynþáttahaturs eru ólíkar eftir löndum og menningarsvæðum en kynþáttahatur nær yfir vítt svið - allt frá fordómum til ofbeldisverka. Hingað til hefur kynþáttahatur á Íslandi birst helst í útlendingafælni og duldum fordómum gagnvart fólki af erlendum uppruna. Fordómarnir birtast einkum í hversdagslífinu - þegar talað er niður til þeirra sem ekki eru skilgreindir sem ,,hreinir” Íslendingar.

En eftir bankahrunið sl. október eru þeir því miður margir sem bera því vitni að beinir fordómar gegn fólki af erlendum uppruna hafa aukist, þ.e.a.s. að kastað er að fólki ljótum orðum og það gert af skotmarki, e.t.v. vegna þeirrar reiði sem býr í fólki vegna ástandsins í landinu.  Slíkt má ekki eiga sér stað í þjóðfélagi okkar og að sjálfsögðu verður því harkalega mótmælt.
En við megum ekki gleyma því að berjast einnig við “dulda fordóma” sem gætu jafnvel falist í okkur sjálfum.

Ungmennin eru í aðalhlutverki í viðburðunum þann 19. mars en tilgangur dagsins, ásamt boðskapi Evrópuvikunnar, á erindi við alla í þjóðfélaginu.

Að vera “straight” í samfélagi

Stórt hlutfall Íslendinga njóta Facebook í dag. Einsog við vitum, eigum við að gefa grunupplýsingar um okkur sjálf eða kynningu eins og nafn, aldur, pólitíska afstöðu o.fl. þegar við byrjum í Facebook. Meðal annarra er atriði hvort við höfum áhuga á karlmönnum eða konum. (Interested in: Men, Women)

Að sjálfsögðu þurfum við ekki að gefa upplýsingar ef okkur þykir óþægilegt, en þar sem ég er mjög gefandi (?) manneskja í eðli mínu, seti ég merki bæði á “Men” og “Women” þegar ég gekk í Facebook-samfélag fyrst. Ég túlkaði þessa spurningu einfaldlega þannig hvort ég vildi eignast bæði stráka og stelpur sem Facebook-vini.

Eftir nokkra daga sagði sonur minn, sem var 17 ára á þeim tíma, við mig: “Pabbi, af hverju ertu að merkja bæði karlmenn og konur?”  Hann sagði vinir hans bendu sig á það. Ég svaraði eins og ég hélt í byrjun að ég þurfti ekki að takmarka Facebook-vini eftir kyn fólks. Þá sonur minn og stelpan mín (14 ára) sögðu; “Nei, nei, það þýðir að pabbi leitar að báðum karlmanni og konu!”  Ég mómælti þeirri skoðun en ég tapaði.  Og ég ákvað að sleppa það atriði frá persónulegrum upplýsingum um mig.

Sem prestur skrifaði ég oft í dagblaði á undanfarin ár um mál sem vörðuðu giftingu samkynhneigðarfólks eða fordóma innan kirkjunnar gegn fólki af samkynhneigð. Ég styð við að samkynhneigðarfólk gifti sig í kirkju með blessun Guðs eins og annað fólk nýtur venjulega.

Og hugsanlega út af því spýr fólk sem ég mæti stundum; “Ertu samkynhneigður?”.  Þetta gerist ekki alltaf, en eftir því sem ég man núna, 3-4 sinnum í síðasta eitt ár.
Staðreynd er sú að ég er gagnkynhneigður maður, bara einfaldlega. 

En spurning eins og “Ertu samkynhneigður?” er “tricky” á nokkurn veginn.  Ef ég svari með “ !! ” merki eins og “NEI! Ég er alls ekki!”, þýðir það að ég vil aðskilja sjálfan mig í burt frá samkynhneigðarfólki enda slíkt er jú ekkert annað en tjáning mín af  fordómum gegn því. Ég segist ekki vera með neina fordóma sem varða samkynhneigð, en a.m.k. ég er ekki með slíka með vitund mína (Maður getur verið með fordóma án þess að vera meðvitaður um þá.), því mig langar ekki að svara spurningunni á þennan hátt.

Mér þykir hins vegar einnig óþægilegt ef fólk í kringum mig misskilur mig eins og ég væri samkynhneigður maður. Ástæðan er mjög einfald. Ég er fráskilinn maður undanfarin tíu ár (Guð!! 10 ár nú þegar!!  ) en mig langar til að deila lífi mínu sem er eftir með einhverri góðri konu ef Guð leyfir mér það. Mér sýnist það sé ekki eftirsóknarvert að ég bý einan þegar ég verð kominn í 65 ára aldur. Ég á engan ættingja hérlendis nema tvö börn, en börnin eiga að fara í burt frá mér til þess að lífa lífi sínu (eins og ég gerði sjálfur til foreldra minna).

Þess vegna er að eignast eigin kærustu æðri í forgangsröð í lífsáætlun minni - lengi - en það hefur reynst að vera mjög erfið barátta hingað til. (Gamall, trúaður á skrýtinn hátt, útlenskur, lágvaxinn, alvarlegur maður sem talar ekki prýðilega íslensku, er ég! ) Og til þess að leiða barátuna til hagsbóta minna þarf ég að losa við hindrun sem mest. En ef “góðar konur í framtíðarsýni mínu” misskilja þannig að ég væri samkynhneigður maður og fara fram hjá mér vegna þess, mun það vera hin stærsti “disaster” fyrir mig!!  

Þess vegna er ég búinn að ákveða að svara þegar einhver spurði mig hvort ég sé samkynhneigður: “Nei. Ég er gagnkynhneigður” - í rói, friði og brosi og "STRAIGHT". 

Dag í dag er margt orðið flóknara eins og að panta kaffí (Kaffi eða decaff? Með sykur eða ekki? Með ljómi eða ekki? Einfald eða tvöfald? ) eða pizzu (8, 10 eða12 tomma? Þrenns konar ofanálagi í boði - hvað viltu? Tilboð með góssi? Fjölskyldutilboð?) og ekki síst um að hvernig strákur (eða stelpa) nálgast góða manneskju fyrir sig –“Einhleyp, gift eða í sambandi? Gagnkynhneigð eða samkynhneigð? Fyrrverandi karl eða "original"?  Með börn eða ekki? Íslensk eða innflytjandi? Ofsatrúuð, trúuð, áhugalaus eða “anti”-trú? Smoke eða nonsmoke? ....o.fl.

Jæja, en þetta er það sem við gjarnan borgum fyrir mannréttindi og fjölbreytileika í samfélagi okkar. 

 

„Fangaskipti" í kreppunni

Þessar fréttir virðast að gleðja geðþótta nokkurs fólks sem finnst gaman að vera hart í garð útlendinga á Íslandi. “Sjáið, Bandaríkjamenn gera sama til Íslendinga”.

En er það málið? Bandaríkin eru alls ekki “dream land” eins og við vitum alveg nóg ( þó að ég sé frekar hrifinn af Bandaríkjunum og fólk þarna sjálfur. En það er annað mál.) Það er ýmislegt sem er ótrúlegt (neikvætt) í Bandaríkjunum. Það má segja hið sama um Bretland, Þýskaland eða Japan. Réttlætist eitthvað í samfélaginu okkar með því að benda á vandræði í nokkurri þjóð og segja “hann gerir þetta, hún gerir þetta” ? 

Í fréttunum tjáir Páll Þór vonbrigði þitt og reiði til aðstæðna í Bandaríkjunum. Eigum við að taka skilaboð hans sem afsökun til þess að Íslendingar gera sama til útlendinga hérlendis? Eða eigum við að taka þau sem ábendingu á eitthvað sem ætti ekki að eiga sér stað hvar það sem er? 

Ég vil ekki halda í dómsgreind minni á ábendingu eins og “UK gerir þetta” eða “USA gerir hitt”. Ég vil byggja dómsgreind mína á mannréttindi, virðileik manna og kærleik, þar sem þau eru leiðarljós fyrir okkur sem skipta málum okkar. 

“Þeir gerðu þetta” “Þið gerðuð hitt” leiðir okkur aðeins í ringulreið af óvirðungu og ávirðingu. Mig langar ekki að sjá Ísland gengur í þessa ringulreið. Mig langar að sjá Ísland gerir eitthvað betra og meira skapandi en í öðrum þjóðum, og kennir Bandaríkjunum um það.  

„Fangaskipti" í kreppunni

Farðu heim, góði minn

Þetta er alvarlegt mál.

Í núgildandi lögum um útlendinga eru set grunskilyrði fyrir dvalaleyfi útlendinga (útan EES) og þau gilda einnig fyrir nánustu (útlenska) aðstandendur Íslendinga.
Megin skilyrði eru að framfærsla viðkomandi, sjúkratrygging og húsnæði er tryggt. Sambúðarmaki telst til nánustu aðstandenda.  

Lög um úlendinga breytast sífellt og ég man ekki hvenær framfærsluskilyrðin voru set æðri en réttindi þess að hjón eða sambúðarmenn búa saman hérlendis.

Að sjálfsögðu skil ég hvers vegna lögin kveðaá framfærslu útlendinga sem skilyrði dvala þeirra. En, STÓR EN, þessi lög voru set þegar aðstæður þjóðfélagsins voru ekki eins og þessa daga. Engin lög eða tryggingarkerfi byggjast á uppgerð (assumption) um stórar kreppur eins og við mætumí samfélaginu.

Því hvort sem Íslendingur eða útlendingur erað ræða, finnst mér rétt og nauðsynlegt að framkvæma lagaákvæði og fleira semvarða framfærslumál með tillitssemi til sér-aðstæðnanna. Reyndar krefjast margir Íslendingar þess að njóta sér- eða öðruvísi afgreiðsluhátta en venjulegt varðandi greiðslu íbúðarlán og fl. Mér finnst þetta bara eðlilegt.

Þá hvað um framfærsluskilyrði útlendinga eða rétt til atvinnuleysibóta?  Hér á égekki við útlenskan mann sem er kominn hingað með tímabundið verkefni, heldur mann sem hefur verið búsetur fast eins og Jonas í fréttunum.

Hugsum hvað gerist til dæmis Bandaríkin segja hið sama varðandi framfærsluskilyrði fyrir dvalarleyfi eins og Jonas á Íslandi? Ef hann og sambúðarmaðurinn hans flýtjast til Bandaríkjanna og sambúðarmaðurinn getur ekki sýnt fram framfærslu sína og því þau geta ekki búið saman í Bandaríkjunum? Þá eiga þau engan stað til að vera með. 

Það sem er óheppilegt fyrir okkur útlendinga er kannski að við höfum engan sem talar sterklega fyrir hönd okkar og semja við valdið um málið. Ég óska þess innilega að viðkomandi valdið sjái um málið með mannlega skynsemi og sanngjarnt viðhorf.

 

Farðu heim, góði minn!

Óhróður settur á bíla

Þetta er ekki bara leiðinlegt að frétta heldur móðgandi eða jafnvel sorglegt. Margt fólk af erlendum uppruna hefur lagt sitt af mörkum í þjóðfélaginu hingað til og mun gera sama í framtíðinni líka. Er þetta svona erfið staðreynd til að viðurkenna? Eða ef það er erfitt, hver er sú ástæða fyrir mann sem gerir það manni erfitt? 

Annars vantar fréttagreinina mikilvægar upplýsongar að mínu mati. Hvað voru mörgum eintökum með óhroði dreift í alvöru? 20 eintök eða 200? Mér finnst þetta atriði snúast að fréttagildi að vissu.... það dregur línu milli gríns og glæpsamlegrar gerðar. 

(til þess að forðast misskilning, segi ég ekki að það sé í lagi ef slíkt er bara grín. Sumt grín er jú glæpsamlegt þegar.)

Óhróður settur á bíla

Blóm

 

 　　　　　　　　　　　　　

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Blóm opnast

í fyllingu tímans

get ekki látið það flýta sér

en kann að vökva
og færa í sólargeisla

kann að bíða
jafnvel biðja

því mér er annt um blómið

 

                                                                                  -  TT; jan. 2009 -

Kærleiksskilaboð í 35 sekúndum

Kærleiksskilaboð í 35 sekúndum á Valentinesday!!

           ****

Kærleikurinn birtist á sorgmæddri jörð til að sanna virði mannkyns.

Kærleikurinn er þunnur þráður sem streymir út úr hjarta hvers og eins okkar, og hann er í eigin lit.
Þræðirnir safnast saman, vefast og búa til stóra súlu sem glitrar í litskrúði.

Kærleikurinn er stór súla sem heldur uppi gráu og þungu þaki heimsins
og gera okkur það kleift að anda ljúfu og ljúftfengu lofti í veröldinni.

Kærleikurinn er sönnun að við erum lifandi manneskjur í tíma og ótíma.


(Innflytjandi á Íslandi)